DSC06572 (2)

284

E. ROhle

■U-

Fot. 12.2. Konkrecje fosforytowe z płaskowyżu Blake (2 x pomniejszenie)

Ocean Spokojny

Uwaga: Zakreślono obszary występowania fosforytów

Rys. 12.16. Batymetria zachodniego szelfu Dekanu Źródło: Ruhle na podstawie Czugunnyj, Orłowa, 1970.

teksturę masywną, drobnokrystaliczną lub drobnoziarnistą fosforytów. Materiał piaszczysto-mulasty reprezentowany jest przez okruchy kalcytu (10-20%), ziarna kwarcu, igły gąbek i szczątki otwomic. Ze szczątkami organicznymi często współwystępują wodorotlenki żelaza. Analizy składu chemicznego wykazały obecność: P₂0₅ - 7,6%, CaO - 23,6%, C0₂ - 16,7%, Si0₂ - 15,9% [Baturin, 1978]. Z kolei na zachodnim krańcu tego oceanu, u wschodniego wylotu Zatoki Adeńskiej, zbadano również obszar szelfowy wokół wyspy Sokotra. Fosforyty występują na południowym zachodzie wyspy, na głębokości około 210 m, gdzie stok kontynentalny tworzy wyrównany, dość płaski obszar dna [Geworkian, Czugunnyj, 1970]. Znalezione fosforyty mają kształty regularnych konkrecji barwy ciemnobrązowej. W ich składzie, oprócz fosforanów, udział kalcytu dochodzi do około 25%. W niektórych fosfa-tach stwierdzono domieszkę materiału terygenicznego w postaci słabo obtoczonych ziam kwarcu i kalcytu. Zawartość P₂0₅ w konkrec-jach fosforytowych dochodzi do około 30%.

osiąga maksymalnie do 32,5%. Wiek osadów fosforytowych na podwodnych górach określano na podstawie makro- i mikrofauny oraz nanoplank-tonu i wyodrębniono w ten sposób trzy grupy wiekowe, tj. kredowe, eoceńskie i mioceńsko-plej-stoceńskie. Należy podkreślić, że wiek bazaltów tworzących góry sięga od początku kredy do neo-genu [Baturin i in., 1977; Shiki i in., 1974]. W środkowej części Oceanu Indyjskiego, na szelfie zachodniego wybrzeża Dekanu, rozpoznano osady fosforytowe na głębokościach 260-300 m (rys. 12.16). Występujące tu fosforyty mają kształt wydłużonych walców, o średnicy 2-3 cm, z dość gładką powierzchnią. Obserwacje szlifów wykazują

Kalifornijska prowincja fosforytowa rozciąga się wzdłuż szelfu i stoku kontynentalnego Oceanu Spokojnego, obejmując wybrzeża Stanów Zjednoczo nych i Meksyku od przylądka Blanco (na półnoi od San Francisco) do południowego krańca Półwyspu Kalifornijskiego, tj. na długości około 2000 km (rys. 12.17). Na szelfie Kalifornii fosfaty występują na zewnętrznej stronie szelfu, na licznych wzniesieniach i szczytach podwodnych mielizn oraz na zboczach niecek. Nagromadzenia fosfatów związane są z obszarami dna, na których odbywa się spokojna i powolna sedymentacja. Głębokości, na których występują fosforyty, wahają się przeważnie od 80 do 300 m. Współ występujący mi osadami są piaski kworcowo-mikowe i glaukonitowe oraz muły, rzadziej natomiast iły mulaste, w których nierzadko