DSC08621 (3)

nicki pragnie wydobyć całość spójną pod względem ideowo-n, cznym, godną kontynuacji i jednocześnie określającą swoistoir

skiei literatury. Całości tej na imię tradycja.    ' upomnianych poetów. Ale nic jest to analna, jaka obowiązywała do

i. ,    . 't--- ■ , ■ ' v.    , '    .    bzasów Brodzińskiego i Mochnackiego przy rozpatrywaniu płodów poe-

l rudno sobie wyobrazić, aby teoretyk romantyczne! poczii , •    ,    . -T, . 1 : . . . .

^{1 Jl} ryckiego umysłu, analizajw oparciu o filologię,Jod której zdecydowa-

^{azac na mni}* ^ŁP° ^ ^{m SlCl} niow iccze, j» ⁰ 8° ną szczególnej ._ni_e się odżegnuje. Nie interesują go bowiem zagadnienia wcrsyfikacyjnc macii. Wszakże genealogia pięcia romantyzmu sięga wieków ^_{ni te}ż kryteria dobrego gustu, wytworności czy powabu/Scło litera-nich tak przynajmniej dowodzili bracia Schleglowic a wlętTę^kie rozpatruję jako „ruchome zwierciadło epoki", osadzając je głęboko będącej ucieleśnieniem ideałów romantycznych, bowiem w niej kontekście historycznym, w uwarunkowaniach ideowych, religij-piło zespolenie zasad chrześcijańskich z rycerską odwagą, hon^ych, politycznych. Jest ono odbiciem sprzeczności nurtujących zarów-tudzież galanterią względem dam. Na rozwój uczucia nicskończ%no ludzką osobowość, jak i całe narody; jest odbiciem ruchomym, a więc decydująco wpłynęło chrześcijaństwo, które stworzyło odpowj.dynamicznym, nie tyle znieruchamiającym opisane rzeczy i zjawiska, co grunt pod transcendencję, wychylenie się w przeszłość i przyszłość, ^przedstawiającym je in statu nascendi. Tak rozumiany utwór literacki wadzenie tzw. wojny świętej w imię Chrystusa, idea walki z pogaśnie jest, a staje się w umyśle odbiorcyktóry z kolei rozpoznaje i tworzenia uniwersalnego państwa chrześcijańskiego stały się p_Qjsię w nim, określa swoje miejsce w nieustannej walce przeciwieństw, łożem eposu rycerskiego, na którym wzorowała się romantyczna po\vj^kuj^{e SW0}J3 podmiotowość, utożsamiając się z jedną z walczących stron, poetycka. Niekłamany entuzjazm, jaki żywi Mochnacki dla średnio^ ^^ate8° P*^sa,7' P^oeta winien ukazywać tragizm losu ludzkiego, bo w nim cza. jest jednak podszyty zwątpieniem. Zachwyca się Polską Bole,^{zawiera się istota nasze}i egzystencji. „Sielstwo" Brodzińskiego to nic in-wów i Władysławów, idąc śladem Naruszewicza, Niemcewicza    J^ak otrzymywanie koł^a historii, zaprzeczanie prawdzie o tragizmie

wela. ale wie, że ta epoka nie stworzyła ani eposu, ani odrębnej J^ndycj* ludzkiej.

logii, a i legend niewiele z niej pozostało. Rodzima literatura wtedy I . | KB ^{z takim rozumieniem} dzieła literackiego Mochnacki po-

j • i ■ ,ii. i _A t ' j .    •    , .. dejmuje się zamiaru stworzenia „architektoniki idealnej w systemie poe-

dwie kiełkowała, A wvwołac ducha polskiego średniowiecza z dośćd .....    ^    •. .    . ,    ^3    3    ...

u * a r i ’ i • .    , .    ..... .    „ ’tyckie literatury polskietef Co należy rozumieć przez ową „arcmtekto-

pych zapisów kronikarskich to przedsięwzięcie dość ryzykowne. Z ko •, J_K1. , ...    • V « r • • ,    . . ,

.    .    ,    ... mikę ? Nie da się ująć tego w zwięzłą delimcję, skazani zatem jesteśmy

późniejszą literaturę, upraw,aną już w ojczystym języku, z meliczn,_{na opis}./5_oezja _ _jak powiedliśmy - jest „ruchomym zwierciadłem wyjątkami - jak Skarga czy Birkowski - uważa za wtórną. podlegą_C2asu-    _nję jjjj _się g| _ _{jak m6wi} Mochnacki; poezja

cą obcym wpływom, zwłaszcza łacińskim i francuskim. £harakterys_{więc odbija poszczególne stany} ducha narodu, stany w ujęciu czasoprze_: czne jest przemilczenie dorobku Kochanowskiego i w ogóle epokij^trzennym/Z kolei wcześniej, w drugim rozdziale, krytyk przyjmuje, sansu. którą Brzozowski nazwał „weneckimi zapustami w PolsceJż_e umysł ludzki wyposażony jest w cztery władze: rozum, urn, imagina-minął też barok, ale ma tu na usprawiedliwienie nikły podówczas #_cję i fantazję. Jedna z tych władz może uzyskać przewagę w literaturze badań nad literaturą tego okresu. Dłużej zatrzymał się przy literatmdąnego narodu i znaleźć w niej pełny wyraz. Odpowiedzmy od razu: stanisławowskiej, dość skąpymi komplementami obdzielając czołauch polskiego narodu dla Mochnackiego doskonali się w fantazji, naj-wych poetów oświecenia, przy czym wyróżnił Niemcewicza i Worojwyższej władzy umysłu, wyrażającej dynamizm ducha, jego ciągłą zmien-cza, widząc w ich poezji zapowiedź romantyzmu. Śpiewy historycjność i wysokie loty./

pierwszego i wierszowane rozważania historiozoficzne drugiego moj Architektonikę~tę tworzą pojęcia poezii-nodminlowei i przedmioto-już w pewnym stopniu odpowiadać gustom romantycznym; są    pfey czym dopuszcza krytyk istnienie jednoczesne obydwuw^e-

zdaniem — pierwszym krokiem na drodze „uznania siebie w swoimjdnym utworze. Niezależnie od nich funkcjonują kategorie fantasmago-stestwie". Wniosek stąd, że tradycję, o jaltą mu chodziło, zaczęli 8|tp^znoki’^{jak na} P^rzV^{kład w} odniesieniu do Zamku Kaniowskiego Gosz-tować dopiero poeci romantyczni: Malczewski, Mickiewicz, Goszćżyi^czy”^sk'^e^^{0, cz}y wdzięku, ruchu (zapożyczenia od Lessinga, a dalej się-ski i Zaleski. Skonstruowawszy uprzednio filozoficzne podstawyj5^gając “ ^{od Batteux)}’ ^{jak w} P^rzyP^adku P^oezi‘ Zaleskiego. Realizację tvk, literackiej, przystępuje w trzecim rozdziale do analizy utworbii^orli^eJP°P^{ei ludowe}J’ ^w>^tożonej ^wllhel™ ^G™. widzi w Marii

25

7