1.1. Podstawowe pojęcia systemów logistycznych
Funkcjonowanie i rozwój organizacji w coraz bardziej zglobalizowanym i konkurencyjnym otoczeniu wymagają wielostronnych działań, które muszą być ukierunkowane na:
1. szczegółowe rozpoznanie otoczenia, dostrzeżenie szans i zagrożeń w nim istniejących, co powinno być podstawą opracowania własnej strategii uwzględniającej posiadane zasoby i kompetencje,
2. opracowanie celów i procesów wyznaczających zakres strategii oraz stwarzających warunki do skutecznej i efektywnej realizacji procesów i możliwości ich doskonalenia.
3. opracowanie systemu zarządzania organizacją, który będzie sprzyjał racjonalnemu zużywaniu zasobów, optymalnemu funkcjonowaniu procesów, skutecznemu motywowaniu załogi do realizacji zadań, do działań kreatywnych i innowacyjnych, z możliwością elastycznego dostosowywania się do zmian w otoczeniu i in.
Ogólny system zarządzania organizacją zawiera w sobie wszystkie konieczne moduły (zarządzanie produkcją, zaopatrywaniem, finansami, infrastrukturą, ludźmi itd.). W zależności od specyfiki działalności, historii rozwoju organizacji, potrzeb rynku, stanu konkurencji itp., w systemie zarządzania mogą dominować niektóre moduły będące wynikiem albo posiadanych kompetencji, albo potrzeb otoczenia. Organizacja przeważnie stara się doskonalić te moduły, które mogą pomóc w uzyskaniu przewagi konkurencyjnej, lub intensywnie doskonalić te, które wyraźnie obniżają zdolności konkurencyjne organizacji.
Gdy w zarządzaniu i funkcjonowaniu określonego modułu uzyska się pewien poziom doskonałości i dalsze doskonalenie daje niewielkie przyrosty efektywności, wówczas zwraca się uwagę na moduły wcześniej niedoceniane i doskonali je. W rozwoju działalności gospodarczej początkowo zwracano szczególną uwagę na zwiększanie ilości produktów, następnie na zapewnienie ich jakości, potem na redukcję kosztów i czasów realizacji, obecnie na różnicowanie oferty produktowej i wszystkie poprzednie.
Jednym z ważnych modułów w zarządzaniu organizacją, umożliwiającym poprawę jej konkurencyjności, jest moduł zarządzania logistycznego, wcześniej niedoceniany, kiedy to różnorodne działania logistyczne były realizowane przez
moduły zarządcze słabo między sobą zintegrowane (zaopatrywanie, zapasy, transport, magazyny, dystrybucja i in.).
W celu rozpatrzenia jakościowych problemów logistyki, przytoczymy niektóre definicje związane z logistyką, które jednocześnie mają powiązania z działaniami projakościowymi.
Logistyką to zintegrowany system przepływu materiałów (surowców, półproduktów i wyrobów finalnych) oraz sprzężonych z nimi przepływów informacyjnych w celu optymalnego wytwarzania i transformacji dóbr materialnych [5J.
Logistyka to nauka o organizowaniu procesów przemieszczania oraz magazynowania surowców, materiałów i wyrobów gotowych w ujęciu systemowym, zmierzających do optymalizacji łańcuchów zaopatrzeniowych (od pozyskania surowców do klienta).
System logistyczny to celowo dobrane elementy infrastruktuiy (urządzenia. pomieszczenia, komórki organizacyjne i in.), powiązane środkami transportowymi, informacyjnymi i zarządczymi w celu sprawnej i efektywnej organizacji przepływów materiałowych i informacyjnych w organizacji, mające na celu dostarczenie klientom potrzebnych wyrobów spełniających ich wymagania.
Zarządzanie logistyczne jest częścią zarządzania ogólnego organizacji ukierunkowanego na synchronizację przepływów materiałowych, zapewnienie ich ciągłości, eliminację marnotrawstwa w celu zadowolenia klientów.
Logistyka marketingowa jest częścią zarządzania logistycznego ukierunkowanego na usprawnienie przepływów materiałowych i informacyjnych w zaopatrywaniu i dystrybucji.
Logistyka produkcji jest częścią zarządzania logistycznego ukierunkowanego na synchronizację przepływów w procesach produkcyjnych i maksymalną redukcję zapasów do poziomu umożliwiającego płynną produkcję.
Standardy logistyczne to ustalone i udokumentowane przez organizację sposoby postępowania, opisujące zasady realizacji ważnych czynności logistycznych w organizacji w sposób najbardziej skuteczny i efektywny.
Audyt logistyczny to stale i systematyczne badanie, czy standardy logistyczne są przestrzegane, w celu wyjawienia odstępstw od nich lub uwidocznienia możliwości ich poprawy.
Skuteczność (sprawność) systemu lub działań logistycznych to terminowe realizowanie planowanych zadań, przy zużyciu planowanych zasobów.
Efektywność (ekonomiczność) systemów lub działań logistycznych to wskaźnik stosunku uzyskanych efektów do nakładów poniesionych w celu ich uzyskania.
Łańcuch logistyczny jest zintegrowanym informacyjnie i transportowo zestawem podmiotów uczestniczących w zapewnieniu konsumentom pożądanych wyrobów, obejmującym: poddostawców, dostawców, producenta, hurtownika, detalistę i konsumenta, działających wspólnie dla zaprojektowania i wytworzenia wyrobu spełniającego oczekiwania klienta.