DSC06673

r _We. Jest ono jedną z możliwych odpowiedzi na pytanie dopełnienia (Such, s. 26-27). Oto odpowiedni przykład: „Od którego roku życia dziecko jest Jolne do przeprowadzania operacji formalnych?”, jak widać, pytanie to nie ujaw-Ł swoich alternatyw. Prawdziwą, bezpośrednią odpowiedzią na nie jest prawdziwa Iternatywa postaci: „Dziecko jest zdolne do przeprowadzania operacji formalnych Ij... roku życia”. W miejsce wykropkowane musimy wstawić konkretną wartość niennej (tu: rok życia).

%

0 ile sformułowanie problemu w postaci pytania rozstrzygnięcia jest podaniem pasy alternatywnych hipotez, z których jedna jest jego rozwiązaniem, o tyle w przypadku problemu sformułowanego w postaci pytania dopełnienia tak nie jest. [Jednak i w tym przypadku podany jest zakres możliwych hipotez jako rozwiązali problemu. Nie są tylko dokładnie wymienione poszczególne alternatywne hipotezy, ■uż z tego krótkiego zestawienia charakterystyk obu rodzajów pytań wynika, iż pytania rozstrzygnięcia zawierają więcej bardziej jednoznacznych wskazówek co do ■róg ich rozstrzygania niż pytania dopełnienia. Z tego też względu większość pro-Iblemów badawczych przyjmuje postać pytań rozstrzygnięcia. Tylko one dają cał-Ekowitą pewność, że są poprawnie sformułowane.

Należy unikać zbyt szerokiego stawiania problemu badawczego, gdyż może ■to utrudnić jego rozwiązanie. Dlatego też, jeszcze raz podkreślam, z ogólnego py-■ania należy przejść do sformułowania pytania uszczegółowionego, względnie kilku ■takich pytań, będących odrębnymi problemami szczegółowymi. Jasne zdefiniowane pojęć występujących w problemie oraz zrozumienie relacji zachodzących mię* Bzy nimi znacznie ułatwi nam rozwiązanie problemu. Definiując pojęcia występujące w problemie możemy odwołać się do już istniejących ich definicji podawanych Iw literaturze przedmiotu, względnie wprowadzamy nowe, własne rozumienie tych pojęć na zasadzie definicji projektujących.

Poprawne sformułowanie problemu badawczego w dużej mierze przesądza o ■sukcesie badawczym. Zależy ono od kompetencji badacza, a te określone są jego |świadomością metodologiczną. Pytania badawcze nie są zawieszone w próbni leo-■Rtycznej i metodologicznej. Literatura przedmiotu zawiera informacje o dotychczasowych ustaleniach na interesujący badacza temat. Nie można się od niej odcinać! JWprzeciwnym bowiem przypadku badacz może tracić czas i pieniądze (często nie soje, a instytucji badania te sponsorującej) na udzielanie odpowiedzi na pytania,

IM

[m które już ktoś precyzyjnie odpowiedział, albo posłużyć się metodami, które rażąco odbiegają pod względem rzetelności i trafności od metod już opublikowanych w literaturze przedmiotu.

Przypomnijmy tedy, kończąc te ogólne uwagi na temat problemów badaw-lezycfc. kogo uważał S. Nowak (1985, s. 35) za specjalistę (tu: psychologa - bada ■

\cuf jtętcptlMa w swej dziedzinie nauki to człowiek, który nie tylko umie znaj-jśtwać odpowiedzi na pytania, lecz także pytania te poprawnie formułować’

•ft/ćki. / B.).

219