DSC06390 (3)

pu są poszerzane o jeszcze jedną odpowiedź: „nie wiem”, „nie mam zdania", „trudno mi powiedzieć” itp.

Pytania dysjunktywne wymagają wyboru jednej fpośród więcej niż dwóch odpowiedzi. Przykładem może być następujące pytanie: „Który z niżej wymienionych sposobów spędzania czasu wolnego odpowiada Ci najbardziej:

-    czytanie książek,

-    oglądanie telewizji,

-    korzystanie z komputera,

-    spacer,

-    spotkania z kolegami (koleżankami),

-    uprawianie sportu".

Pytania koniunktywne umożliwiają respondentom dokonanie wyboru więcej niż jednej spośród podanych na nie odpowiedzi, W tym przypadku powinno być jasno sformułowanie polecenie ile odpowiedzi należy wybrać, np.:

-    podkreśl dowolną ilość odpowiedzi,

-    podkreśl nie więcej niż trzy wybrane odpowiedzi,

-    podkreśl maksymalnie pięć odpowiedzi itp.

Pytania mieszane lub półotwarte, to takie, w których zawarte są propozycje odpowiedzi, ale nie wyczerpują one wszystkich możliwości, dlatego dopuszcza się w nich dopisanie przez respondentów własnych odpowiedzi. W tym przypadku zestaw gotowych odpowiedzi uzupełnia się określeniem „inna (jaka?)”. Pytaniem mieszanym może się stać również pytanie zamknięte, jeśli zostanie ono uzupełnione poleceniem typu: ,Jeśli odpowiedziałeś tak, to wyjaśnij dlaczego”?, „Uzasadnij dokonany wybór” itp. Jako przykład takiego pytania może służyć pytanie o motywy wyboru kierunków studiów, np. „Czym kicrowałeś(aś) się wybierając studia ze specjalizacją w zakresie edukacji wczesnoszkolncj:

-    możliwością łatwiejszego dostania się na studia,

-    przyszłą pracą w charakterze nauczyciela edukacji wczesnosz-koinej,

-    łatwiejszym uzyskaniem pracy,

łatwiejszym ukończeniem studiów,

" innymi względami (jakimi)?”.

Innym przykładem pytania mieszanego (półotwartego) rr/Z/r.

t następujące: „Czy uważasz, że domy dziecka powinny być za-^pione przez jakąś inną placówkę wychowawczą: _x tak , nie,

nie mam zdania.

jeśli odpowiedziałeś „tak” lub „nie” prosimy o uzasadnienie odpowiedzi ................................................”.

Wśród pytań półotwartych i zamkniętych szczególnie cenne są ^Ińe, w których respondent dokonuje nie tylko wyboru odpowiedzi, ale określa stopień ważności wybranych odpowiedzi tub wszystkich odpowiedzi stanowiących kategorię danego pytania. Możemy pole* cić, aby respondent uporządkował wybrane lub wszystkie odpowiedzi według ważności lub aby przypisał każdej z odpowiedzi wchodzącej w skład kafeterii odpowiednią ilość punktów zgodnie z przyjętą skalą (np. 0-10 punktów).

Ponadto w opracowaniach o charakterze metodologicznym wymieniane są jeszcze inne rodzaje pytań, a mianowicie:

-    pytania filtrujące,

-    pytania kontrolne³⁰⁰.

Pytania filtrujące służą do wyeliminowania z badań osób, które nie mają nic interesującego do powiedzenia w badanej problematyce.

Pytania kontrolne pozwalają na wyłączenie z badań osób, które odpowiadają na pytania nieszczerze lub wręcz kłamliwie. Takich pytań nie powinno być dużo i powinny być tak sformułowane, aby respondent nie mógł się zorientować.

Zarówno pytania filtrujące, jak i kontrolne należą do pytań o charakterze selekcyjnym.

Kolejny podział pytań jest oparty na kryterium oczekiwanej na nie odpowiedzi. Są to pytania:

^mlbid., *. 237.

135