DSC09416 (4)

LX

POZNA TWÓnCZOMC

rowskiej koncepcji o dzieciństwie śwlat_a ÓW — chłopiec romansowy —"j i jego Wici;,, (jin, oni charakterystycznych dla tych dw Sj pów dziejów — kierunków poezji. Zaleski ^J¹! dwa źródła poetyckiej inspiracji. Jedną jest jjp1

■y

LX1

-matka, mityczna siła zsyłająca natchnieni! stała idę wiara jako szansa otwierająca nowe 3 rowane światy poezji, przeciwstawione ,piocv^,’j czywistości emigracyjnej.

W,koncepcji poetyckiego „ja” nowym eit^eJ I JasI postawa wybaczająca światu i służebna prac> 1 ety robotnika w mogilniku”, który jednakże ] i czarnoksiężnikiem odczytującym „znaki” nau Sfczłowiełc określony jest ponadto jako „tajemnica J aa”. Interesującą sprawą w tej naiwnie (z zaiożJ prezentowanej historiozofii jest sposób przedstaw ąia świata w sennych obrazach. Symboliczne okrd $mia poezji jako snu powracają u Zaleskiego ■ zmienne często. Wykorzystywane są one przez pod swykle wtedy, gdy chodzi o ukazanie świata d sinego. Urzeczywistnienie tego odbywa się poprą magię poezji — jak we śnie. Tak bywało w raj szach sprzed 1830 r. W latach emigracyjnych cza Hnip Pfcreśleó ujmujących poezję jako materiał saeję sennego marzenia zwiększa się jeszcze bardzid Stają sw one bardziej charakterystyczne i skompfl kowane w swej warstwie znaczeniowej. Urzeczywal Menie ideału w pleśnienie powraca w wierszach z rm wytk lat, między innymi w Duchu od stepu, ale tan te w wierszach Ze arm, Sarn z pieśnią, Do gętm Włeszcz~goić. Idylliczny „sen o szczęściu” zwykle r:M wyraźnie podkreśloną lokalizację ukraińską. Nie zatfjj ■ze wszak ze pieśń przeistaczała się w „słodki, sen fi idyBL Odczucie dysonansu między „rojeń nicią zlcfl

POZNA 'M/ÓOCZOflC

tą” a „żałobnymi dniami” rzeczywistości często powraca, powodując jakby przerwanie gnu, by następnie doszły do głosu pragnienia zaśnięcia (i śnienia) na nowo (Okolica alpejska, Duch od stepu). W Duchu od stepu sen oznacza także ludzką pamięć, przypominanie. Postawione zostaje tutaj otwarte pytanie

0    to, co jest rzeczywistością, a co ziudą senną — życie czy poezja:

Sen-że moje Izy żywota? _w Sen-że — moja Duma Złota?

(w. 145T 14»8>

Romantyczne usiłowanie łączenia tradycji z profe-cją i u Zaleskiego znalazło swój wyraz. „Śnić raj" zaczęło oznaczać coś więcej niż retrospektywne wspomnienia sentymentalnie czułego poety. Stało się teraz również „niebiańskim, snem” ducha (Nastrój), poetyckim proroctwem przyszłości, przeczuciem i nadzieją (Chorowód polski). W wierszu z 1839 r, Sen-Drze-wo-Wieszcze wyraża się trojaki charakter symboliki snu w użyciu Zaleskiego, Po pierwsze, sen oznacza sentymentalne wspomnienie błogiego czasu młodości

1    miłości. Po wtóre, ma sens tajemniczego symbolu wywodzącego się^z ludowych wierzeń w czarowną moc ziół (sen-ziele przynosi szczęście w miłości):

Ser.-ziele owe, tajemnic ze wielce;

Kto umie zakląć je, niech zdrów się cieszyt

Niech zeń swej lubej sączy po kropelce!

(w. 5—7)

Po trzecie zaś, wedle słów poety, istnieje jeszcze inny sen, „sen utajony", pochodzący z „Bożej rosady”, tajemniczy sen zamknięty w równie tajemniczym i symbolicznym drzewie stojącym gdzieś na stepach