DSC09421 (2)

LXU

POZNA TW0RCZOSC

n i straży mogił przodków. Sen-drzewo jest _pośr kiem miedzy Bogiem a człowiekiem. Ten doJ^

pozna tworczosc

lxiii

nuęazj Dogiem a człowiekiem. Ten dość ■ wsczny symbol drzewa-snu-proroctwa stanowi uj ne ogniwo w dotychczasowej koncepcji poezji wl kiego. Drzewo jest snem (czyli marzeniem) ^ j tym razem ów sen otwiera się ku przyszłości. wo wyrosłe na ziemi i w tradycji przodków jj sen-marzenie odwołujące się do tej tradycji —■ ₂

rżeniem o przyszłości. Sen jest zatem również \vj_s' . Dość wyraźnie rysują się pewne wspólne punkty czym proroctwem. Jako tak pojmowany symbol J zbliżające poezję Zaleskiego do koncepcji Mickiewi-ża Zaleskiego do idei mesjanistycznych, a tffkże kl czowskiego mesjanizmu. Wspólność ta uwidoczniła się się z romantyczna koncepcją poety-wieszcza,\ protS najbardziej w momencie, gdy Mickiewicz-mesjanista boskiego nan-iip^tTiika wiodącego naród kulwybaj dokonał swego rodzaju rehabilitacji programu Kazi-

niu. Poeta-wieszcz potrafiący odczytać tajemnice i J mierzą Brodzińskiego, akceptując odrzucany począt-_ j_________ i___i___    knwo nrzez romantyków sńelsko-chrześeiiański model

Szczególnie zerwanie z Mickiewiczem podyktowane lękiem, że towianizm jest herezją i odstępstwem od Kościoła, może taką ocenę sugerować. Wpływ europejskiego zafascynowania mesjanizmem daje jednak

0    sobie znać w wielu wierszach, mimo wszelkich obaw

1    niechęci autora Modlitw i hymnów do mesjanistycz-ny.ch teorii®.

roctwa

pieśni:

drzewa-snu bedzie twórcą nieśmierteliJ bowo przez romantyków sielsko-chrześcijański model

zachowań jako najlepszy dla Polaków” oraz przyjmu

jąc za najsłuszniejszą postawę cierpliwości i pokory wobec ciosów i nieszczęść spadających na naród. Zaleski, który nigdy nie przeszedł etapu romantycznego buntu, bliski był w tym od początku propozycjom Brodzińskiego, a pogłębiająca się pokora jego emigracyjnych wierszy i odpowiednia stylizacja podmiotu włączały jego poezję w krąg mesjanistycznych wartościowań Mickiewicza. Mickiewicz przychylał się do tezy, iż poznanie możliwe jest tylko na drodze intuicji, zaś intuicja i „prawdy natchnione” dostępne są

Kto po tym drzewie puści w górę ducha,

Utraci pamięć żywota, zwiatrzeje;

Kto woń zaczuje, albo w szum się wsłucha,

Wyśni sam w sobie stu pokoleń dzieje!

Na ziemi będzie, a z niebem w sojuszu:

Tęczą Bóg znijdzie do serca, do uma,

Ku strunom gęśli i rozbrzmi do uszu W myślach i słowach cudotworaa duma.

(w. 21—28)

Przez dłuższy czas łączono Mickiewicza i Zaleski, L go jako wyznawców koncepcji mesjanistycznych (-■    ■ -r ~

Trentowski), choć Zaleski w istocie daleki był odptł ⁴⁵ ° szerokim zasięgu tendencji mesjanistycznych pisał

neeo zaakcentowania tvch heterndnksainveh wit ^A Walicki- Filozofia a mesjanizm. Studia z dziejów film negs zaaKcepiou, arna tycn neieroaOKsainycn czę.    j _my$u społeczno-religijnej romantyzmu polskiego, War-

teorii. Jego bliskie związki z braćmi zmartwychwstał szawa 1970. Autor zwraca uwagę na funkcjonowanie koncepcji cami, jego powszechnie znana religijność i chrzęści mesjanistycznych często nie dających się ściśle określić jako jariska postawa, wreszcie jego niezgoda na towianizj doktryna; w ich kręgu dałoby się chyba zmieścić Zaleskiego,

;    ,_i ł •    mimo jego silnego ciążenia ku ortodoksji Kościoła katolickiego.

i nasilająca się religijność późnych wierszy — wM g Kg i. opacki, op. cit., s. 131-132; A. Witkowska,

zą raczej Zaleskiego z katolicyzmem ortodoksyjnym® Mickiewicz. Słowo i czyn, Warszawa 1975, s. 126.