DSC09943 (2)

204

D

deccntralistyczne. Liczne odruchy są koordynowane przez zwoje w segmentach, «m owad pozbawiony głowy, a nawet i tułowia, może wykonywać pewne ruchy (nn składać jaja).

Przewodzenie bodźców w obrębie neuronu, podobnie jak u ssaków, odbywa się na zasadzie różnic potencjału elektrostatycznego. Natomiast przewodzenie między neurytem jednego a dendrytem drugiego neuronu odbywa się za pośrednictwem płytek zwanych synapsami. Na synapsie impuls nerwowy zostaje przekształcony w sygnał chemiczny w postaci specyficznej substancji przekaźnikowej, np. acetylocholiny. a następnie jest rozkładana przez esterazę cholino wą.

Wiele różnych związków chemicznych, w tym liczne insektycydy, jak nikotyna, pyretroidy. chlorowane węglowodory, związki fosforoorganiczne i karbaminiany, blokują działanie esterazy cholinowej u owadów, a gromadząca się wskutek tego acetylocholina drażni synapsy i powoduje paraliż. Ważną barierę dla insektycydów stanowi tkanka ochronna (neuroglia) w formie twardej, włóknistej pochwy. Niezależnie więc od tego. jaką drogą insektycyd przedostanie się do ciała owada (kontaktowo,

Wypustka komórki zmysłowej

Włókno nerwowe

jmórka zmysłowa

Rysunek 5.48. Szczecinka zmysłowa (mecha-noraceptor) owadów

oddechowo lob żołądkowo), dostaje się do hemolimfy i dalej do systemu nerwowego, gdzie ujawnia sięnajczę-ściej jego działanie.

Narządy zmysłów. Rozróżnia się:

1.    Mechanoreceptory - w formie włosków lub płytek w oskórku, reagują na bodźce mechaniczne. Rozmieszczone są one przede wszystkim na odnóżach i skrzydłach, ale także na innych częściach ciała (rys. 5.48).

Włókno nerwowe

2.    Narządy słuchu - występujące na odwłoku i na nogach, reagują na fale głosowe. Liczne owady wydają głosy o różnej melodyjności i inten-

__sywności, najczęściej jednostajne.

Wydawanie głosu ma na celu przywabianie płci przeciwnej, zwoływanie się, ochronę lub obronę oraz straszenie wroga. Oprócz głosów powstających wskutek ruchu skrzydeł owady często dysponują specjalnymi organami do produkcji i wzmacniania głosu. Liczne z nich reagują na ultradźwięki, bardzo silnie reagująna ruchy powietrza.

3. Ćhemoreceptory - w kształcie włosków lub kolbek rozmieszczone na całej powierzchni ciała, pod cienką kutykulą. reagują na określone stężenia substancji drażniących. Do tej grupy narządów należą także organy węchu i smaku. Narządy węchu reagują na niskie stężenia par substancji lotnych (niekiedy rzędu kilku drobin na 1 1 powietrza), jak np. feromony czy substancje zawarte w roślinach. Narządy

występują ^na gtowie, nogach i pokładelku. Receptory te oddziałują yygtóc stężenia płynnych substancji (rys. S .49).

4,Organy reagujące na wilgotność i temperaturą, prawdopodobnie rozmieszczo-_t w różnych rejonach ciała, reagują na małe różnice wilgotności i temperatury.

5. Narady wzroku - występują w formie receptorów skórnych (np. u larw wielu wraitów), przyoczek dorsalnych, przy oczek lateralnyeh i oczu złożonych (rys. 550).

Rysunek 5.49. Owa typy chemoreceptorów owadów; A-ze szczecinką zmysłową B-zcienką ścianą ciała

Rysunek 5.50. Oczy złożone: A - ważki, B - wciornastka, C - lenia