DSCF0042

^Naszego Miłościwego, i do Skonfederowanej Rzeczypospolitej, ażc-^gssystkie prawa i zaszczyty w całej swojej obszerności, jak je naj-Uny p^rxcc^ sejmem unionis, przez wyrok dzisiejszego sejmu do dawnego ⁽.jg_(?cu, mocy i cgzckucyi powróciły.

2-do. Powstanie miast skutkiem jest zawsze bezpieczeństwa i swo~ uody mieszkańców. Jeżeli Najjaśniejsza Rzeczpospolita pragnie w samej 0gczy zbogacić państwa swoje przez zaludnienie dowcipnym i pracowi-_tyin mieszkańcem miasta dziś podupadłe, a tym samym i skarb publiczny powiększyć, i siłę polityczną na pewniejszych zasadzić gruntach, najskuteczniejszym do tak ważnego celu śrzodkiem jest, ażeby bezpieczeństwo _Ogobiste prawem neminem captwabintus nisi iure victum⁵ stwierdzone zostało _tak dla mieszczan teraz najdujących się, jako też i dla tych ludzi, którzy by _na głos dźwignionej wolności i swobód stanu miejskiego z swymi majątkami, a nade wszystko z swą pracowitością i przemysłem, tym to najdroższym człowieka skarbem, do państw Rzeczypospolitej przenieść się chcieli. Jeżeli usłyszy cudzoziemiec, że kto tylko nogą na ziemi polskiej stanie, już tym samym osoby i majątku swego będzie pewnym, jeżeli wolność, swoboda i bezpieczeństwo, stanowi miejskiemu od najjaśniejszych królów i książąt użyczona, rozciągnione będą wraz z prawem bezpieczeństwa osobistego dla wszystkich ludzi w miastach wolnych osiadać chcących, cudzoziemcy z odległych krajów, uchodząc przed rozruchami, prześladowaniem i uciśnieniem, zaludnią i podźwigną miasta nasze. Publiczną więc potrzebę przekładamy, a dopraszając się o bezpieczeństwo człowieka, o powszechną narodu tym samym upraszamy szczęśliwość.

3-tio. Ktokolwiek zastanowił się nad rozległością państw Rzeczypospolitej, ktokolwiek oddzieliwszy ziemię dobrze osiadłą od tej, która pod lasami, błotami i stepami dotąd w nieużyteczności zostaje, i porówna gospodarstwo rolnicze dotąd też bez forsy i nakładów zostające z tymi krajami, w których praca i przemysł wsparte są konkurencyją bogatych ludzi ubiegających się o kupno dóbr ziemskich, a nie oszczędzając wszelkiego nakładu na podźwignienie rolnictwa i postawienie onego w najwyższym doskonałości stopniu, za którym dopiero porządnie iść powinno doskonalenie rzemiosł i rękodzieł, ten prośbę miast, żeby mieszczanie mogli dóbr ziemskich nabywać podług najdawniejszych praw swoich późniejszymi nadwerężonych, najdzie za bardzo ważny całego kraju interes. Bo za skutkiem takowej prośby każdy dziedzic najmniej w dwójnasób stałby się bogatszym, gdyby widział konkurencyją do tego to najpotrzebniejszego między żyjącymi towaru. Bo cudzoziemiec, dziś w swej ojczyźnie nieszczęśliwy i prześladowany, wniósłby z największą ochotą miliony swoje do państw Rzeczypospolitej, gdyby nie miał trudności w nabywaniu dóbr ziemskich, jako jest dzisiaj, gdy prawo posiadania dóbr rzeczonych ścieśnia się tylko do prerogatyw prześwietnego rycerskiego stanu albo do przy-

*17