DSCF0462 (2)

encyklopedia 1037

wszystko, co on przeżywa. Oznacza, że przez jakiś czas żyje się jego życiem, poruszając się tam delikatnie, nie ferując ocen, wyczuwając znaczenia, których on prawie sobie nie uświadamia, nie próbując jednak obnażać uczuć, których osoba ta jest zupełnie nieświadoma, gdyż stanowiłoby to dla niej zbyt wielkie zagrożenie. Oznacza to również, że terapeuta daje wyraz uczuciom, jakie budzi w nim świat przeżyć pacjenta, gdy bez uprzedzeń i lęku spogląda na to, czego się pacjent obawia” (Ro-gers, 1991). Według Simona Blackburna empatia oznacza: „bycie emocjonalnie i poznawczo «na tej samej fali», co druga osoba; w szczególności chodzi tu o zrozumienie sytuacji tej osoby niejako od środka, z jej punktu widzenia” (Blackburn, 1998); zdolność empatii rozwija się w procesach wychowania i samowychowania, a osoby o zdolnościach empa-tycznych są dobrymi rodzicami, nauczycielami, wychowawcami i psychoterapeutami.

Adam A. Zych

Literatura: Batson C.D., The altrulsm questlon. To-ward a social-psychologlcal answer, Hiilsdale 1991; Blackburn S., Oksfordzkisłownik filozoficzny, Warszawa 1998; Rogers C. R„ Empatie. An unappreciated wayof belng, „The Counseling Psychologlst” 1959, nr 2; Rogers C.R., Terapia nastawiona na klienta. Grupy spotkaniowe, Wrocław 1991.

EMPIRYCZNA PEDAGOGIKA PEDAGOGIKA EMPIRYCZNA

ENCYKLOPEDIA (ang. encydopedia/cydope-dia\ fr. encydopśdie; niem. Enzyklopadie, ros. endkłopedija) - wydawnictwo naukowe lub popularnodydaktyczne, obejmujące zbiór wiadomości z zakresu danej dziedziny, opracowane w postaci artykułów i/lub haseł rzeczowych, zawierających informacje na dany temat, uporządkowanych systematycznie, według zagadnień lub działów, najczęściej w porządku alfabetycznym.

Oprócz encyklopedii uniwersalnych bądź powszechnych ogłaszane są drukiem encyklopedie specjalistyczne i/lub tematyczne, w układzie alfabetycznym bądź rzeczowym. Encyklopedie wypełniają poważne zadania kształceniowe, oświatowe i wychowawcze, ponieważ w tradycji kultury zachodniej encyklopedie były i są najbardziej uniwersalną formą informowania i kształcenia, są zatem dziełami, które służą ciągłemu kształceniu i wychowaniu zarówno poszczególnych ludzi, jak i całych społeczeństw.

Po raz pierwszy terminu encyklopedia w znaczeniu całokształtu wiedzy użył w 1532 r. francuski pisarz i humanista Franęois Rabelais (1494-1553). Pierwsze encyklopedie, mające postać słowników, pojawiły się w XVII stuleciu, m.in. L. Morśri wydał Le grand didlonna-ire historlque ou le mślange curieux de l'histo-ire sacrśe et profane (101., 1674), zaś Pierre Bayle ogłosił Dldionnalre historique etcritlque (2 t., 1695-1697). Do najsłynniejszych encyklopedii świata należą: Encydopśdie ou dic-tlonnaire raisonnó des Sciences, des arts et des mśtiers (36 t., 1751-1765) Denisa Diderota i Jeana d'Alemberta, Encydopedia Britan-nlca, or an Universal Didionary of Arts and Sciences (wyd. od 1768 r. do dziś), Encyclo-pedia Americana (141., 1829-1847), Allgeme-ine Enzyklopadie der Wissenschaften und Kunste (1671., 1918-1990) czy Encydopśdie franęaise (21 1., 1935-1966).

Pierwszymi oryginalnymi encyklopediami polskimi były: Nowe Ateny albo Akademia wszelkiej sciencyiej pełna (2 t., 1745-1746) Joachima Benedykta Chmielowskiego, a także Ignacego Krasickiego Zbiór potrzebniejszych wiadomości, porządkiem alfabetu ułożony (21., 1781-1783). Do najważniejszych polskich encyklopedii uniwersalnych, ogłoszonych w XIX w., należą: Encyklopedia powszechna (281., 1859-1868) Samuela Orgelbranda, Encyklopedia ogólna wiedzy ludzkiej (121., 1872-1877) i Wielka encyklopedia powszechna ilustrowana (551., 1890-1914). Na progu nowego stulecia Zygmunt Gloger ogłosił Encyklopedię staropolską ilustrowaną (41., 1900-1903). Spośród kilku polskich encyklopedii międzywojnia najbardziej popularnymi były: Ilustrowana encyklopedia Trzaski, Everta i Michalskiego (61., 1925-1937), Encyklopedia powszechna Ultima Thule (101., 1927-1939) i Wielka ilustrowana encyklopedia powszechna Wyd. „Gutenberga” (221., 1929-1938). Po II wojnie światowej jedynym wydawcą encyklopedii uniwersalnych było Państwowe Wydawnictwo Naukowe (obecnie Wydawnictwo Na-