DSCF0509 (3)

58    EMPATIA

wywołuje tendencję do położenia kresu nieprzyjemnemu stanowi. Następnie    ^ ⁽

dowodzi, że, dokonujące się w stadium empatii globalnej, wykreowanie wyo-    )^eS

brażenia cudzego ja i przeniesienie na to wyobrażenie jakiejś części własnej,    D*

globalnej przykrości, powoduje w konsekwencji powstanie nowej tendencji do    °^e

zlikwidowania cierpienia kojarzonego z wyobrażeniem innego, czyli rozpo-    P^rl

znawanego jako cudze. Można zatem powiedzieć, że dziecko posiada dwie róż-ne motywacje związane z obserwowaniem cudzego cierpienia: stosunkowo    °k

egoistyczną potrzebę zmniejszenia własnego odczucia przykrości oraz, bar-dziej altruistyczną, potrzebę zredukowania przykrości cudzej. Na omawia-    ⁰⁸

nym „egocentrycznym” poziomie empatii, w związku z brakiem znaczącej    ¹¹¹

umiejętności przyjmowania ról, próby udzielenia pomocy mogą oczywiście    P^s

okazać się chybione. Ten stan rzeczy zaczyna zmieniać się wraz z przechodzę-    h*

niem na wyższy poziom empatii.

Empatia w stosunku do cudzych uczuć

W wieku około 2-3 lat, i potem, aż do późnego dzieciństwa, dziecko naby-    P'

wa, związaną z coraz lepszym rozeznaniem społecznym, umiejętność przyj-    w

mowania ról. Reagowanie empatyczne ma za zadanie zwiększyć jego możli-    ni

wości interpretowania dużej liczby różnorodnych sygnałów dostępnych    w

w warunkach społecznych, związanych z sytuacją lub zachowaniem obserwo-    śi

wanych. Dzieci uzbrojone w wyżej rozwiniętą zdolność przyjmowania ról są    n;

w stanie dokonywać subtelnych rozróżnień pośród wielu afektywnych reakcji,    z i

których są świadkami, i potrafią empatyzować równolegle z wieloma, czasem    sl

potencjalnie sprzecznymi, emocjami. Postępujący szybko rozwój umiejętności    no

językowych wzmaga ten proces, umożliwiając posługiwanie się sygnałami o charakterze bardziej symbolicznym. Pomoc oferowana osobie doświadczają-    w

cej przykrości staje się bardziej efektywna, ponieważ dziecko ma większe    d:

możliwości trafnego rozpoznawania, jakiego rodzaju wsparcie byłoby najbardziej odpowiednie w danej sytuacji. Pomimo że Hoffman nigdzie nie formułu-    w

je wprost takiego twierdzenia, wydaje się również, że częstość występowania    rt

współodczuwanego cierpienia wzrasta w tym okresie, wraz z ze wzrostem sta-    Pi

bilności rozróżnienia ja-inny, dzięki coraz częstszym i bardziej wprawnym za-    ti

mianom własnego punktu widzenia na cudzy.    z

ty

Empatia w odpowiedzi na czyjąś ogólną sytuację    nihm    in

Ostatni poziom empatii, wyłaniający się w okresie późnego dzieciństwa    żs

lub we wczesnym okresie dojrzewania, powstaje jako rezultat przyswojenia    ai

sobie tożsamości osób. W miarę jak w jednostce wzrasta świadomość innych jako ludzi o ustalonej przeszłości i cechach charakterystycznych, staje się    z<j

możliwe uwzględnienie bardziej długotrwałych aspektów życia obserwowane-    ni

go oraz zmniejszenie emocjonalnego oddziaływania sygnałów występujących    wi