DSC06401 (2)

„x doznaje uczucia stracnu . ł^zy — muit    —_w-,-i — _r-------

doznaje uczucia strachu i zdaje sobie z tego sprawę nie wystarczy, aby uznać przytoczony tu predykat za obserwacyjny (na mocy introspekcji)? Nie, gdyż taka samoobserwacja nie spełnia warunku intersubiektywności; jest ona wyłącznie zrelatywizowana do samowiedzy danego podmiotu znajdującego się w określonym stanie psychicznym.

„Otóż dzięki temu, że w ramach dyscypliny empirycznej, jaką stanowi psychologia, znane są twierdzenia, które charakteryzują sytuacje obserwowalne wywołujące uczucie strachu, z drugiej zaś strony — twierdzenia w rodzaju: „Ą (x doznaje uczucia strachu

X

—♦u x—a występuje wzmożone bicie serca a u x—a występują przyspieszone uderzenia tętna a u x—a wilgotnieje skóra dłoni)” (w następniku występują predykaty obserwacyjne) — predykat teoretyczny ,,x doznaje uczucia strachu” powiązany jest z predykatami obserwacyjnymi (ibidem, s. 130).

Podobnie: „x jest ekstrawertykiem”, posiada duszę nieśmiertelną”, „postawa x—a jest prospołeczna” itp. są predykatami teoretycznymi pierwszego rzędu. Często mamy też do czynienia z predykatami teoretycznymi wyższych rzędów, czy z ich abstrakcyjnymi przekształceniami, np. „osobowość”, „społeczeństwo”.

W przypadku, gdy dany predykat teoretyczny nie ma powiązań z predykatami obserwacyjnymi nie można go użyć w twierdzeniach syntetycznych danej dyscypliny empirycznej, gdyż byłyby to twierdzenia niesprawdzalne. Dany predykat teoretyczny T może wystąpić w hipotezach badawczych danej dyscypliny empirycznej E tylko wtedy, gdy posiada na jej gruncie tzw. moc predyktywną (od ang. prediction — przewidywanie, prognoza). Warunek mocy predyktywnej nakładany na predykaty teoretyczne wiąże się — jak to z samej nazwy wynika — z pojęciem przewidywania. Dla objaśnienia