DSCF5011

nia zawodowego. Podobne zmiany stymulowało rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 1932 r. o Straży Więziennej, akcentujące potrzebę intensywniejszego, zróżnicowanego szkolenia personelu więzień.

Powyższe uregulowania prawne oraz uchwały praskiego Kongresu Penitencjarnego wpłynęły na decyzję w zakresie kolejnej reorganizacji systemu doskonalenia zawodowego Straży Więziennej, sprowadzającej się do jego scentralizowania, zróżnicowania w zakresie doboru treści, celów szkolenia oraz czasu trwania, w zależności od zajmowanego przez funkcjonariusza stanowiska służbowego. W miejsce Centralnej Szkoły powołano Szkołę dla Wyższych i Niższych Funkcjonariuszy Straży Więziennej.¹ W jej ramach organizowano oddzielnie kursy dla poszczególnych grup funkcjonariuszy. Kurs dla niższych funkcjonariuszy przeznaczony był dla nowo przyjętych dozorców. Nauka trwała 3 miesiące, a program, w stosunku do poprzednich szkół, obejmował dodatkowo etiologię kryminalną, pedagogikę więzienną oraz praktykę w jednostkach więziennych.² Słuchaczami kursu dla wyższych funkcjonariuszy byli nowo przyjęci na stanowiska wyższych funkcjonariuszy. Nauka w szkole trwała 6 miesięcy, a program nauczania rozszerzono, w stosunku do poprzedniej formy szkolenia tej grupy funkcjonariuszy, o następujące przedmioty: antropologię kryminalną oraz pedagogikę więzienną. Słuchacze kursu odbywali ponadto zajęcia praktyczne w jednostkach więziennych.³ Powyższa szkoła organizowana była, tak jak i poprzednie, według modelu szkoły wojskowej. Wykładowcami byli, poza pracownikami Departamentu Karnego, nauczyciele akademiccy uczelni warszawskich, sędziowie, prokuratorzy. W latach 1933— 1935 kurs dla niższych funkcjonariuszy ukończyło około 200 osób* a kurs dla wyższych funkcjonariuszy około 80 urzędników więziennych.

Wdrażanie koncepcji penitencjarnych wynikających z uchwały praskiego Kongresu Penitencjarnego oraz nowych, zapoczątkowanych w 1932 r. uregulowań prawnych stanowiło określony, rozłożony w czasie proces, którego materialnym wyrazem było wprowadzenie do polityki wykonania kary więzienia nowych rozwiązań. Ideą przewodnią owych zmian była z jednej strony teoria progresywnego wykonania kary w stosunku do zasadniczej grupy więźniów, a z drugiej strony akcentowanie zadań izolacyjnych

i zapobiegawczych wobec więźniów uznanych za niewychowal-nych. Szybko następujące po sobie zmiany sposobów postępowania z więźniami wymagały dalszego akcentowania w polityce kadrowej problemu szkolenia personelu, dalszego wzbogacania programów nauczania, ich różnicowania i podkreślania specjalizacyjnego, pragmatycznego charakteru procesu przygotowywania do zawodu funkcjonariuszy Straży Więziennej.⁴ Reformę systemu szkolenia zawodowego personelu więzień przeprowadzono w 1935 r.⁵

Od września 1935 r. rozpoczęła działalność zlokalizowana w Warszawie Szkoła Straży Więziennej, w ramach której organizowano: kurs bezpieczeństwa, kurs wychowawczo-penitencjar-ny i kurs dla wyższych funkcjonariuszy straży więziennej.²⁹ Kurs bezpieczeństwa przeznaczony był dla funkcjonariuszy z podstawowym wykształceniem pełniących służbę na stanowiskach ochronnych. Nauka trwała 2 miesięce, a program obejmował te same przedmioty, jakie zawierał program kursu przygotowawczego, lecz w poszerzonym zakresie. Kurs wychowaw-czo-penitencjarny przeznaczony został dla nowo przyjętych do służby z wykształceniem średnim oraz absolwentów kursu bezpieczeństwa, którzy egzamin zaliczyli z oceną bardzo dobrą. Nauka trwała 3 miesiące. Program obejmował następujące przedmioty: nauka o Polsce współczesnej, więzienioznawstwo teoretyczne i praktyczne, pedagogikę więzienną, przedmioty prawne, przepisy o SW, higienę i ratownictwo, gimnastykę, musztrę, naukę o broni, pożarnictwo, obronę przeciwlotniczą i przeciwgazową. Absolwenci kursu kierowani byli do pracy na pomocniczych stanowiskach wychowawczych w więzieniach. Kurs dla wyższych funkcjonariuszy przeznaczony był dla nowo przyjętych na stanowiska wyższych funkcjonariuszy oraz absolwentów kursu wycho-wawczo-penitencjarnego, którzy zdali egzaminy z wynikiem co najmniej dobrym. Nauka trwała 8 miesięcy. Program obejmował te same przedmioty, jakie obowiązywały w tego typu szkole do 1935 r. z tym, że rozszerzono ich szczegółowe treści. Słuchacze kursu przygotowani byli do samodzielnego pełnienia służby we wszystkich działach w więzieniach.

Podobnie jak i poprzednie szkoły, również Szkoła Straży Więziennej zorganizowana została jako placówka stacjonarna, wzorowana na modelu szkoły wojskowej. Słuchacze wszystkich kursów odbywali obowiązkowe praktyki (w formie służby na różnych

— 269 —

1

   Mieściła się w budynku więziennym w Warszawie przy ul. Dzielnej 24—26, kierował nią Główny Inspektor Straży Więziennej.

2

   Komendantem kursów dla niższych funkcjonariuszy był pkom. Stanisław Jankowski.

3

   Komendantem kursów dla wyższych funkcjonariuszy był pkom. Bronisław Hałubko.

4

   T. Krychowski:    Polski system penitencjarny, „Przegląd Wię

ziennictwa Polskiego" 1936, nr 1, s. 2.

5

   Cytowane już rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 20 lipca 1935 r. o organizacji szkolenia Straży Więziennej (Dz.U. Nr 59, poz. 384).

⁸⁰ Komendantem szkoły został kom. Roman Sadowski.