DSCF5025

przepisów oraz usprawnianie i doskonalenie praktyki penitenci nej. Program obejmuje zagadnienia społeczno-polityczne, ₀rói ~ penitencjarne, działowe i wojskowo-obronne. Szkolenie wewnaS°" zakładowe prowadzi się w łącznym wymiarze 60 godzin w rok*' szkolnym.    ^u

Szkolenie specjalistyczne przeznaczone jest dla wszystkich funkcjonariuszy pełniących służbę na jednorodnych lub współdziałających stanowiskach służbowych. Prowadzi się je w sv~ stemie stacjonarnych kursów doskonalących, ukończenie których umożliwia awans na kolejne wyższe stanowiska. Oddzielnym systemem są kursy specjalistyczne obejmujące jednorodne stanowiska służbowe, a celem szkolenia jest aktualizacja wiedzy i umiejętności zawodowych słuchaczy. System doskonalenia zawodowego funkcjonariuszy Służby Więziennej spełnia następujące funkcje:

—    poznawczą, polegającą na przygotowaniu każdego nowo przyjętego do służby do wykonywania obowiązków oraz przygotowywania funkcjonariusza do objęcia wyższego stanowiska. Objęcie bowiem nowego stanowiska związane jest z odbyciem odpowiedniego przeszkolenia oraz zdaniem stosownego egzaminu,

—    doskonalącą, polegającą na stałym, systematycznym i różnorodnym poszerzaniu zakresu wiedzy zawodowej, pogłębianiu pożądanych umiejętności niezbędnych dla prawidłowego wykonywania obowiązków służbowych,

—    wychowawczą, sprowadzającą się do kształtowania osobowości funkcjonariusza, wykształcenia postawy odpowiadającej statusowi funkcjonariusza państwowego, zawierającej treści humanitaryzmu i praworządności,

—    integrującą, polegającą na kształtowaniu u funkcjonariuszy nawyków zespołowego działania w ramach realizacji nadrzędnego celu, jakim jest resocjalizacja skazanych.

Wypracowany w okresie minionych lat system szkolenia obejmuje, tak jak i w latach trzydziestych, poziom podstawowy (szkoła podoficerska), średni (szkoła chorążych), wyższy (szkoła oficerska i kursy dla kadry kierowniczej). Pomiędzy nimi istnieje, podobnie jak w latach trzydziestych, swoista drożność umożliwiająca najbardziej ambitnym jednostkom, po spełnieniu określonych warunków, awansowanie na wyższe stanowiska służbowe.

W stosunku do okresu międzywojennego rozszerzony został wachlarz systemów szkolenia — od stacjonarnych poprzez zaoczne, zaoczno-stacjonarne do eksternistycznych. Aktualnie, po szeregu doświadczeniach i w zgodzie z zaleceniami Kongresów Penitencjarnych, preferuje się system stacjonarny. Podobnie, jak przed 1939 r., przedstawia się problem czasu trwania szkolenia zwłaszcza w zakresie relacji pomiędzy poszczególnymi rodzajam*

szkół Służby Więziennej. Zbieżne jest także podejście do problemu szkolenia wstępnego oraz szkolenia wewnątrzzakładowego, jakkolwiek system współczesny szkolenia wewnątrzzakładowego jest bardziej rozbudowany. Wspólny z systemem przedwojennym jest model paramilitarny Szkół Służby Więziennej oraz układ przedmiotów nauczania uwzględniający następujące bloki: społeczno-polityczny, penitencjarny, prawny, zawodowy i wojskowy. W historii więziennictwa Polski Ludowej od połowy lat pięćdziesiątych następowała zasadnicza ewolucja w zakresie doboru szczegółowych treści nauczania, zmierzająca do pogłębiania treści penitencjarnych, prawnych i zawodowych. Zmiany te były i są nadal stymulowane właściwym podejściem do tego zagadnienia i wdrażaniem podstawowych zasad wykonania kary pozbawienia wolności, indywidualizmu, humanitaryzmu i praworządności.

Wypracowany latami system doskonalenia zawodowego funkcjonariuszy Służby Więziennej opiera się na następujących zasadach:

— powszechności, gdyż objęci nim są wszyscy funkcjonariusze niezależnie od wykształcenia, stażu służby, posiadanych stopni służbowych i zajmowanych stanowisk,

— ciągłości, ponieważ kolejne poziomy doskonalenia zawodowego stanowią ze sobą powiązany, logiczny układ meryto-ryczno-dydaktyczny, pragmatyczny, podporządkowany potrzebom służby,

— elastyczności, przejawiającej się w tym, iż system ten nie jest stałą strukturą, podlegał i podlega ewolucji, doskonaleniu, dostosowaniu do potrzeb służby i zadań stawianych przed więziennictwem.

Elastyczność ta wyraża się w doborze treści programowych, w rodzajach szkół, formach doskonalenia, formach i metodach nauczania oraz w doborze uczestników tego procesu.

Obowiązujący system doskonalenia kadr penitencjarnych Polski, nawiązujący w niektórych elementach do siedemdziesięcioletniej tradycji, wypracowany przez doświadczenia ostatnich czterdziestu lat, zgodnie z postulatami nauki, zaleceniami I i V Kongresu Penitencjarnego, traktuje ustawiczne i wszechstronne Kształcenie jako naczelny obowiązek służbowy ^6R.

^M A.. Lewiński: System szkolenia 1 doskonalenia kadr polskiej służby penitencjarnej, ,.Studia Kryminologiczne, Kryminalistyczne i Penitencjarne”, t. 12, Warszawa 1981, s. 280.

295