DSCF5028

wdi myśli penitencjarnej, a w związku » tym bacaniejszą _UW(ł ee zwrócono na kontakty skazanych ze światem *«wnętr*nv£' dostrzegając w tym ważne narzędzie resocjalizacji*

Więźniowie — gk»w reguła 37 Keguł Minimalnych ONZ ^ muzzę mieć prawo do kón tak to wania się ze swoją rodziną ajTT * przyjaciółmi w regularnych odstępach czasu i pod właści\vf kontrolą, wymieniając korespondencję i przyjmując odwiedzi, ny¹ Na współczesny model rozwijanych kontaktów ze światem zewnętrznym wpłynęło niewątpliwie dostrzeżenie przez lekarzy więziennych na początku XX wieku istnienia problemu seksual. nego skazanynch. Dotychczas nie znaleziono jednak jednoznacz'

nego rozwiązania tej kwestii, choć są próby podejmowane w różnych krajach i w różnej formie, o czym w dalszej części pracy' Mówiąc o kontaktach skazanych ze światem zewnętrznym, nie można pominąć sprawy organizacji społecznych współdziałających z personelem zakładów karnych w dziele resocjalizacji. Kontakty te mają swoją bogatą historię, począwszy od charytatywnej działalności „patronatów” z ich charytatywną działalnością do współczesnych komisji, komitetów, rad penitencjarnych, wizytatorów, jako tych, którzy do zakładów karnych wnoszą z zewnątrz „iświeże powietrze” *

Stopniowo we wszystkich państwach zrozumiano, że proces resocjalizacji nie może przebiegać pomyślnie w sztucznych, odizolowanych od społeczeństwa warunkach; bez kontaktów ze społeczeństwem, a w szczególności bez szerokich kontaktów z najbliższymi, u których skazany znajdzie oparcie po zwolnieniu i co ułatwi jego adaptację w społeczeństwie. Obecnie obserwujemy całą mozaikę różnych form kontaktów skazanych, rozwijanych przez różne kraje.

Ogól kontaktów skazanych ze światem zewnętrznym możemy podzielić na kontakty pośrednie i bezpośrednie.

Wśród kontaktów pośrednich występują następujące formy:

1)    korespondencja skazanych wysyłana i otrzymywana,

2)    otrzymywanie z zewnątrz paczek lub przekazów pieniężnych,

3)    dostęp do czytelnictwa prasy,

4)    udział w odczytach i prelekcjach organizowanych z zewnątrz,

5)    słuchanie audycji radiowych,

6)    oglądanie audycji telewizyjnych,

7)    oglądanie filmów,

8)    kontakty telefoniczne z najbliższymi.

⁸ Rezolucja i zalecenia I Kongresu ONZ, „Przegląd Więziennictwa” 1958, nr 4.

• J, de Ghellinck d'Elseghem: L’activite des Comites de Patronage dans Ies ąuestions penitentiaires, „Bulletin de Tadministration peniten-tiaire” 1954, nr 2, s. 32.

Kontakty bezpośrednie następują w takich formach, jak;

1)    widzenia regulaminowe z rodziną i najbliższymi,

2)    widzenia małżeńskie (trtsite conjugale),

3)    urlopy losowe (okolicznościowe),

4)    zezwolenie na opuszczenie zakładu karnego (krótkie i dłuższe),

5)    przepustki do pracy i nauki na zewnątrz,

0) przerwy w odbywanej karze pozbawienia wolności (kara podzielona),

7) specjalne zakłady (zamieszkanie z rodziną, mieszane).

U. Kontakty pośrednie

Kontakty pośrednie ze światem zewnętrznym w postaci korespondencji wysyłanej i otrzymywanej zostały uregulowane najwcześniej w przepisach prawnych dotyczących wykonywania ka-_try pozbawienia wolności. ,,Porządek dla domów więziennych przy trybunałach” obowiązujący w Polsce na terenie zaboru austriackiego w 1906 r. stanowił, że „Uwięzionym wolno od czasu do czasu, a mianowicie skazanym na areszt raz na tydzień, skazanym na więzienie raz na miesiąc — wysyłać jeden list niepo-dejrzanej treści do swoich krewnych i przyjaciół i takiż list od nich otrzymać" ¹⁰.

Obecne przepisy regulaminu w Polsce przewidują prawo do wysyłania i otrzymywania trzech listów prywatnych w miesiącu w rygorze obostrzonym, czterech listów w rygorze zasadniczym, nieograniczonej liczby listów w rygorze złagodzonym^u. Rozszerzenie korespondencji jest wyrazem udzielonej nagrody, zawężenie lub pozbawienie korespondencji — ukarania dyscyplinarnego.

W ZSRR nie jest limitowane otrzymywanie korespondencji, natomiast liczba listów wysyłanych przez skazanych podlega ograniczeniu (w koloniach poprawczych o rygorze wzmożonym — trzy listy miesięcznie, szczególnym — jeden list miesięcznie)¹². Podobnie wiele krajów uzależnia częstotliwość korespondencji od typu zakładu karnego i rygoru odbywania kary. W większości krajów europejskich utrzymywanie korespondencji skazanych zalicza się do katalogu praw skazanych (np. ustawa NRD wy-

i° Porządek dla domów więziennych przy trybunałach, Stein nad Dunajem 1906.

¹¹ Tymczasowy regulamin wykonywania kary — patrz przyp. 7.

** Podstawy ustawodawstwa pracy poprawczej ZSRR, i republik związkowych z dnia 11 lipca 1969 r., „Wiedomosti Wierchownogo Sowieta SSR” 1969, nr 29, s. 248.

35* — 545 —