DSC06904

ad koc, dla rozwiązania jakichś zagadnień, nie będą grupami pierwotnymi (podstawowymi), bo nie posiadają tych cech, które mają grupy pierwotne.

Ponieważ interesuje nas rodzina fundamentalną^komórką,

_; wytwarzania się społecznego charakteru i społecznych ideałów, j instytucja rodząca dzieci, a w niej intymne, bezpośrednie (twarzą ; w twarz) wzajemne stosunki uczuciowe itp. — możemy ją okreś-' iić jako grupę pierwotną. J

Grupa wtórna spełnia inną rolę w życiu jednostki niż grupa podstawowa fpierwotna). Stosunki między członkami są tu chłodne, bezosobowe, umowne i formalne. Ludzie uczestniczą w niej nie całą pełnią osobowości, lecz tylko ograniczonym jej fragmentem. W tym znaczeniu grupa ta nie jest celem samym w sobie, lecz środkiem do innych celów, a kontakt między członkami jest w niej zwykle sporadyczny. Przykładem może tu być jakieś międzynarodowe stowarzyszenie naukowe, które latami prowadzi pra-x, choć jego członkowie nigdy nie spotykają się razem lub spotykają się bardzo rzadko. Do grup wtórnych można też zaliczyć — redług K. Yo u ng a (1960) — naród, związek zawodowy, zrze-senia (np. studentów, prawników), towarzystwa artystyczne, li-irackie i naukowe czy szkoły filozoficzne. Nieiktóre z tych grup ykazują cechy grupy podstawowej, np. bezpośrednie oddziały-mie na siebie (ekspedientek w sklepie, robotników w fabryce ».), jednakże organizację jako całość należy uważać za grupę orną.

Grupy wtórne opracowują skomplikowane zarządzenia, usta-jce formy organizacyjne i treści pracy swoich członków. Są ebme większe, mają charakter bardziej oficjalny i nawiązują takty w sposób pośredni (Dictionary of sociology, 1959, s. 135). członkowie, wraz ze swoimi postawami i rolami wytworzony-V grupach pierwotnych, wpływają do pewnego stopnia na kturę grupy wtórnej. Pozytywne lub wrogie postawy wobec Izy, chęć do współdziałania z innymi lub usuwanie się od fcswcjr — mają zwykle źródło w grupie podstawowej, naj-'śej w rodzinie. Niektóre grupy pierwotne, np. rodzina, poją, rozwijają się i nabierają trwałości pod kontrolą istnieją-instytucji (grupy wtórnej) czy państwa. Z drugiej strony 4 ! jest zespołów przemijających i pozbawionych ciągłości, po-

mimo że występują w nich kontakty bliskie i bezpośrednie. Dobrą ilustracją jest tu tłum uliczny czy publiczność na widowni, która ’— choć nieco zinstytucjonalizowaną — jest uważana za przemijający zespół ludzi, zebrany na czas ograniczony. Zespoły te nazywamy grupami wtórnymi nietrwałymi, w przeciwieństwie do grup wtórnych trwałych, takich jak: instytucje społeczne, gospodarcze, wojsko i inne.

2. Rodzaje oraz cechy rodziny jako grupy pierwotnej

Powszechną i niewątpliwie najważniejszą grupa^ pierwoteąjest bezspornie rodzina. Jej znaczenie wynika nie tylko z jej kształtu czy istnienia W każdym społeczeństwie, lecz przede wszystkim z tego, że jest ona pierwszym i podstawowym miejscem rozwoju, uspołecznienia, współżycia dziecka. Rodzina wychowuje nie tylko dla siebie jako rodziny, ale przede wszystkim dla osobistego szczęścia jednostki i dla dobra ogólnego, społecznego.

"Rodzina ma swoją historycznie określoną organizację i występuje we wszystkich społeczeństwach. Istnieje na przykład różnica między rodziną poliandTyczna. w której jedna kobieta ma kilku mężów, a rodziną poligamiczną, gdzie jeden mężczyzna ma wiele żon. Jeszcze istotniejsze są różnice między rodziną poligamiczną w znaczeniu łewiratywnym, w której wdowa poślubia brata swego zmarłego męża, stając się jego drugą żoną, a rodziną poligamiczną w znaczeniu sororatywnym, która uświęca małżeństwo wdowca z siostrą jego zmarłej żony (Murdock 1949, s. 2, 23 i nast.; zob. też: Szczepański, 1965, s. 41; Sprott 1958, s. 60).

Trzeba także wskazać na różnicę między patri-rodziną i ma-tri-rodziną, między rodziną wiejską, w której wszyscy członkowie są zatrudnieni we własnym gospodarstwie, a współczesną rodziną miejską, w której rodzice,pracują zawodowo. Mimo to jednak zawsze mamy do czynienia z rodziną, której istota i funkcje są bardzo podobne.

Różnorodność form i ciągłe przemiany rodziny nastręczają, kłopoty z jej zdefiniowaniem. Spróbujemy przytoczyć kilka propozycji w tym względzię.£JVedług E. L i 11 r e (Rorat,, 1967, s. 1) rodzinę tworzy zespół osób tej samej krwi, żyjących pod jednym