DSCF6747

102

Cienkowarstwowa chromatografia cieczowa

Tylko chromatografia cieczowa pozwala na jej realizację w kolumnach jak i na płaszczyźnie. Mimo, że chromatografia planarna jest prosta w wykonaniu to jednak sam proces chromatograficzny jest o wiele bardziej złożony niż w kolumnie. Jest to spowodowane udziałem fazy gazowej (zawierającą cząsteczki rozpuszczalnika) w procesie rozdziału. Faza ta jest w kontakcie z fazą stacjonarną jeszcze nie zwilżoną fazą ruchomą.

Ważnym parametrem określającym położenie substancji na chromatogramie jest współczynnik podziału Rf. Współczynnik ten definiuje się jako stosunek drogi przebytej przez substancję badaną do drogi przebytej przez fazę ruchomą. Współczynnik ten mieści się w zakresie wartości 0-1 i jest zależny od chromatografowa!^ substancji, składu faz ruchomej i stacjonarnej.

Chromatografię planarną wykonuje się na bibule lub na płytce (wykonanej z aluminiowej folii, szkła lub tworzywa sztucznego) pokrytej odpowiednim sorbentem. Zasady rozwijania chromatogramów na celulozie i stałych sorbentach są takie same. Niemniej jednak czas rozwijania na sorbentach jest krótszy niż na bibule jak również rozdział jest lepszy.

Stosowane płytki do chromatografii mogą być zwykłe (TLC --thin layer chromatography) lub wysokosprawne (HTLC - high performance thin layer chromatography). Płytki stosowane do HTLC są wykonane z sorbentów o mniejszym uziamieniu, dlatego opory przepływu fazy ruchomej są większe i szybkość przepływu fazy ruchomej jest mniejsza. Jednak rozdział jest o wiele lepszy niż na płytkach zwykłych. Sam czas analizy na tego typu płytkach jest porównywalny z czasem analizy przy użyciu płytek zwykłych ze względu na krótsze drogi rozwijania chromatogramów.

W chromatografii cienkowarstwowej wykorzystuje się takie same sorbenty jak w chromatografii kolumnowej. Jednak największe zastosowanie ma chromatografia w normalnym układzie faz, gdzie jako fazę stacjonarna stosuje się żel krzemionkowy. Do chromatografii w odwróconym układzie faz stosuje się płytki oznaczone RP-18. Płytki te w przeciwieństwie do zwykłych są pokryte fazą stacjonarna niepolamą. Liczba "18" oznacza ilość atomów węgla w łańcuchu alkilowym przyłączonym do adsorbentu. Aby ułatwić wizualizację rozwiniętych chromatogramów płytki pokrywa się odczynnikiem fluoryzującym zwykle przy 254 nm (rzadziej przy 336 nm). Płytki takie są oznaczone symbolem F₂54 (lub F336). W takich warunkach widać plamki substancji gaszących fluorescencję.

W chromatografii cienkowarstwowej stosuje się takie same rozpuszczalniki jak w chromatografii kolumnowej z zastosowaniem podobnych reguł doboru do fazy stacjonarnej i próbki badanej.

Najbardziej rozpowszechnionym sposobem rozwijania chromatogramów jest sposób wstępujący, gdzie siły kapilarne unoszą rozpuszczalnik do góry.

Wizualizację chromatogramów przeprowadza się spryskując wysuszona płytkę odpowiednim roztworem. Odczynniki te reagują zdanym związkiem dając barwną plamkę (np. kwas siarkowy (VI), manganian (VII), jony srebra (I) lub ninhydryna). Często do wywoływania barwy plamek stosuje się pary jodu.

W trakcie przechowywania wywoływanych płytek często one ulegają zniszczeniu lub znika barwa plamek. Dlatego chromatogramy plamkowe przekształca się w chromatogramy pikowe. Do tego celu służą urządzenia nazywane densytometrami. Dodatkowa zaletą takiej operacji jest możliwość oznaczeń ilościowych.

Oznaczenia w chromatografii cieczowej prowadzi się zwykorzystaniem takich samych technik jak w pozostałych metodach pośrednich to znaczy krzywej wzorcowej, dodatku wzorca, porównania ze wzorcem, wzorca wewnętrznego.

36. OZNACZENIE 6-PROPYLO-2-TIOURACYLU W PREPARATACH FARMACEUTYCZNYCH METODĄ WYSOKOSPRAWNEJ CHROMATOGRAFII CIECZOWEJ (HPLC)*

Ćwiczenie ma na celu zapoznanie studenta z metodą wysokosprawnej chromatografii cieczowej oraz oznaczenie substancji czynnej w leku o nazwie: PROPYLOTHIOURACYL 50 mg.

Substancją czynną jest 4-hydroksy-2-merkapto-6-propylopiry-midyna (nazwa zwyczajowa propylotiouracyl) o wzorze strukturalnym:

z»g. High Performance Liquid Chromatography