DSCF6776

10

gdzie:

a - masa próbki (g), p - masa popiołu (g).

2. Oznaczenia, które polegają na całkowitym wyodrębnieniu oznaczanego składnika i następnym odważeniu pozostałości. Przykładem są analizy lotnych składników substancji, np. C0₂, NH₃, H₂0. Zawartość lotnego składnika w analizowanej próbce oblicza się z proporcji:

a

gdzie:

a - masa próbki (g), b - masa próbki po wysuszeniu (g), a-b - masa lotnego składnika (g).

3. Oznaczaną część składową substancji przeprowadza się za pomocą odpowiednich reakcji w taki związek chemiczny, który można łatwo wyodrębnić z mieszaniny i zważyć. Związek, w postaci którego oznaczono badany składnik, nosi nazwę postaci wagowej. Powinien on odpowiadać ściśle określonemu wzorowi chemicznemu. Większość oznaczeń wagowych należy do tego typu. Jako przykład może służyć oznaczanie zawartości jonów Ba^ż+ w postaci nierozpuszczalnego BaS0₄. W tym przykładzie BaS0₄ stanowi postać wagową, w której oznacza się jon Ba²⁺. Obliczenia polegają na wykorzystaniu proporcji:

233,4 g BaS0₄ - 137,3 g Ba²⁺ a g BaSO, - x g Ba²⁺

137,3

Łatwo zauważyć, że w obliczeniach wszystkich oznaczeń baru w postaci 137 3

siarczanu barowego współczynnik 233*4 pozostaje stały. Takie współczynniki nazywają się analitycznymi mnożnikami wagowymi. Można je zdefiniować jako współczynniki służące do przeliczania masy otrzymanego w toku analizy wagowej osadu na masę oznaczanego składnika. Mnożniki analityczne dla większości typowych oznaczeń są obliczone i umieszczone w tabelach w podręcznikach chemii analitycznej. Stanowią one ułatwienie w obliczaniu

wyników analiz wagowych. Spośród możliwych oznaczeń jakiegoś składnika wybieramy zawsze najkorzystniejsze, czyli taką postać wagową, której mnożnik analityczny wyraża się jak najmniejszą liczbą, gdyż zmniejsza to błąd oznaczenia.

Do metod grawimetrycznych zaliczyć można również elektrograwimetrię, czyli elektrolizę. Czynnikiem strącającym jest tu prąd elektryczny. Elektroliza jest jedną z najprostszych, a jednocześnie najdokładniejszych metod stosowanych w analizie ilościowej. Polega ona na wydzieleniu oznaczanego składnika w postaci metalu lub jego tlenku na jednej z elektrod. Masę wydzielonego osadu określa się przez zważenie elektrody przed i po elektrolizie. Metodę elektrolityczną można używać również w celu oddzielenia jednego ze składników od innych substancji zawartych w mieszaninie i przeszkadzających jego oznaczeniu. Wydzielony na elektrodzie składnik przeprowadza się w takich warunkach ponownie do roztworu i oznacza innym sposobem, np. kolorymetrycznie.

1.2. Analiza objętościowa

Metody analizy objętościowej oparte są na mierzeniu objętości dwu reagujących ze sobą roztworów, przy czym stężenie jednego z nich jest znane. Na podstawie tych danych łatwo jest obliczyć nieznane stężenie drugiego roztworu. Roztwór o znanym stężeniu zwany roztworem mianowanym dodaje się małymi porcjami z biurety do roztworu badanego aż do chwili, kiedy ilość dodanej substancji zrównoważy ilość składnika zawartego w badanym roztworze. Czynność tę nazywamy miareczkowaniem. Technikę miareczkowania pokazano na rys. 1.

Moment, w którym ilości obu substancji stają się równoważne, jest definiowany jako punkt równoważnikowy. Aby punkt ten był widoczny do badanego roztworu, dodaje się wskaźnik (indykator) - substancję zmieniającą barwę lub postać w chwili, gdy reakcja pomiędzy roztworem badanym i oznaczanym dobiega końca. Moment, w którym następuje zmiana barwy wskaźnika, nazywa się punktem końcowym miareczkowania. Punkt końcowy zazwyczaj nie zbiega się z punktem równoważnikowym, gdyż wskaźnik nie zawsze zmienia barwę dokładnie w momencie, kiedy do roztworu została dodana równoważna ilość roztworu mianowanego. Należy zawsze dobierać taki wskaźnik, aby różnica pomiędzy obu punktami: równoważnikowym i końcowym była jak najmniejsza. Różnica ta nazywa się błędem miareczkowania. Wielkość tego błędu w wielu przypadkach można obliczyć albo ustalić doświadczalnie za pomocą miareczkowania substancji o znanym stężeniu wobec badanego wskaźnika, wykonując tzw. ślepą próbę.