DSCF9926

praca Byzantinischer Einfluss auf die Miniaturmalerei des Trecen-to (Bizantyński wyły w na malarstwo miniaturowe Trecenta; 1900)⁷. Zainteresowanie to przybrało trwałą postać, gdy w 1897 r. Dvofak został asystentem Franciszka Wickhoffa „am kunsthisto-rischem Apparat” (jak powiedzielibyśmy dziś, przy Zakładzie Historii Sztuki). Dalsze koleje działalności naukowej Dvoraka były już bez reszty związane z 'Instytutem. W roku 1902 habilitował się na podstawie pracy Die Illuminatoren des Johann von Neu-markt (Jluminatorzy Jana ze Środy; 1901)⁸ i został docentem prywatnym (Privatdozent). Po śmierci Riegla w 1905 r. pracował w Instytucie najpierw jako profesor nadzwyczajny pod kierunkiem Wickhoffa, a gdy Wickhoff zmarł w 1909 r., mianowany został jego następcą jako profesor zwyczajny historii sztuki i kierownik II Katedry Historii Sztuki w Instytucie. Stanowisko profesora zajmował do końca swego życia. W roku 1920 odrzucił zaproszenie na katedrę uniwersytecką w Kolonii. Umarł przedwcześnie w wieku niepełnych 47 -lat, 8 II 1921, u swego przyjaciela hr. Khuena w zamku Hrusovany nad Jevisovkou koło Znojma i tam został pochowany ⁹.

Działalność naukowo-dydaktyczna związała Dvoraka na stałe z wiedeńską historią sztuki. W krajach niemieckiego zasięgu językowego środowisko wiedeńskie należało w 2 połowie XIX w. do przodujących na polu historii sztuki. Jako dyscyplina uniwersytecka historia sztuki pojawiła się już w 1 ćwierci stulecia w Getyndze, gdzie w 1813 r. pochodzący z Hamburga Johann Domenico Fio-rillo (1748- 1821) dostał zlecenie nauczania „rysunku i nauk związanych z sztukami plastycznymi przez udzielanie odpowiadających smakowi lekcji” („fur Zeichenkunst und die auf die bildenden Kunste sich beziehenden Wissenschaften durch Erteilung eines ge-schmaokvollen Unterricbts”)¹⁰, ale trwałym srtudium uniwersyteckim stała się dopiero po powołaniu Gustawa Friedricha Waage-na (1794 - 1868) w 1844 r. na katedrę historii sztuki w uniwersytecie w Berlinie ¹¹. Fiorillo był tylko nauczycielem, Waagen — profesorem! Warto nadmienić, że już w 1833 r. Franciszek Kugler został profesorem historii sztuki w Akademii Sztuk Pięknych w Berlinie ¹². W Wiedniu historię sztuki wprowadzono do programu uniwersyteckiego w 1852 r., gdy Rudolf Eitelberger yon Edelberg (1817 - 1885), od 1847 r. docent teorii i historii sztuki, został mianowany profesorem nadzwyczajnym historii sztuki i archeologii sztuki. Była to pierwsza katedra historii sztuki w Uniwersytecie Wiedeńskim i w Austrii¹⁸.

Protoplasta starszej szkoły wiedeńskiej, jak go nazwał główny dziejopis szkoły Juliusz von Schilosser, Eitelberger von Edel-berg łączył szczęśliwie funkcje profesora wyższej uczelni i zamiłowanego muzeologa. W roku 1864 założył i objął obowiązki dyrektora Osterreichisches Museum fur Kunst und Industrie (Austriackiego Muzeum Sztuki i Przemysłu), utworzonego pod wpływem doświadczeń wyciągniętych z Międzynarodowej Wystawy urządzonej w 1851 r. we wzniesionym na ten cel w Hyde Parku w Londynie Pałacu Kryształowym, a niewątpliwie na wzór otwartego w stolicy Anglii w 1855 r. South Kensington Museum (obecnie Victoria and Albert Museum); w 1876 r. Austriackie Muzeum Sztuki i Przemysłu otrzymało własny budynek. Dla pełnego obrazu działalności Eitelbergera na tym polu wspomnieć należy, że w 1868 r. zorganizował Kunstgewerbe Schuie (Szkołę Rzemiosła Artystycznego); pozostawała ona w łączności z Muzeum o tyle, że Muzeum dostarczało uczniom szkoły wzorów do naśladowania. Związek historii sztuki z muzealnictwem, ważny na polu dydaktycznym i z punktu widzenia metody badawczej, wyraził się w prowadzeniu przez Eitelbergera zajęć „Ćwiczenia w wyjaśnianiu i określaniu dzieł sztuki” w salach Muzeum Austriackiego¹⁴.

W zakresie działalności naukowej nastawienie historyczne Eitelbergera przejawiło się w pomyślnie realizowanej inicjatywie wydawania, z całym krytycznym aparatem, «Źródeł pisanych do dziejów sztuki i technik artystycznych» («Quellenschriften fur Kunstgeschichte und Kunsttechnik des Mittelalters und der Re-naissance») pod wspólną redakcją z Albertem Ugiem. Pisma źródłowe ukazały się w dwóch kolejno po sobie następujących seriach, z których pierwsza, przypadająca na lata 1871 - 1882 objęła 18 pozycji, druga zaś realizowana po śmierci Eitelbergera przez samego liga, a po śmierci liga przez Camillo Lista, w latach 1888 -1908, doczekała się 15 tomów.

Dla skrystalizowania się historycznej metody w badaniach nad sztuką, charakterystycznej dla starszej szkoły wiedeńskiej, decydujące znaczenie miało jednak dopiero powstanie w 1854 r. Instytutu Austriackich Badań Historycznych^1S. Utworzony w siedem

11