DSCN0299 (2)

Positivus	Comparativus	Superlativus
senes	senior (starszy)
superi (bogowie nieba)	superior (wyższy, górny)	supremus (ostatni) summus (najwyższe)
inferi (mieszkańcy podziemia )	interior (niższy, dolny)	infimus (imus) (najniższy)
posteri (potomkowie )	posterior (późniejszy) (tylny)	postremus (ostatni)

Uwaga 3. Po stopniu wyższym następuje porównanie, które można wyrazić dwojako:

a)    przy pomocy spójnika quam — niż;

b)    bez spójnika quam.

1.    Dentes duriores sunt quam os — Zęby są twardsze niż kość.

la. Dentes duriores osse sunt — Zęby są twardsze od kości.

2.    Marcus diligentior est quam Titus — Marek jest pilniejszy niż Tytus.

2a. Marcus diligentior Tito est — Marek jest pilniejszy od Tytusa.

Jeżeli przy porównaniu używamy spójnika quam — niż, to wyrazy porównywane z sobą stoją w nominał, (podobnie jak w języku polskim).

Jeżeli przy porównaniu opuszczamy spójnik quam, to drugi wyraz porównywany z pierwszym stoi w ab lat.; jest to tzw. ablatiyus comparationis — ablativus porównania (w języku polskim w tym wypadku kładzie się dopełniacz z przyimkiem od).

Uwaga 4. Przymiotnika w stopniu najwyższym używamy najczęściej w celu wyróżnienia jednego przedmiotu (osoby) z całej ich grupy. Całość, z której wyróżniamy przedmiot, osobę, występuje w języku łacińskim w genetiwie; jest to tzw. genetivus partitivus — genetivus cząstkowy, np.: Optimus medicórum — najlepszy z lekarzy. Diligentisśimus puerórum — najpilniejszy z chłopców (tłumacząc na język polski dodajemy do dopełniacza: z, pośród).

Przysłówki (Adverbia) utworzone od przymiotników

Tworzenie przysłówków

Przysłówki utworzone od przymiotników deklinacji II i I kończą się w stopniu równym na -e, które dodaje się do tematu przymiotnika stopnia równego, np.:

	Cen. sing.	Adverbium
altus (wysoki) pulcher (piękny)	alt-i pulchr-i	alt-e (wysoko) pulchr-e (pięknie)

Przysłówki utworzone od przymiotników deklinacji III mają w stopniu równym zakończenie -iter albo -er, np.:

	Gen. sing.	Adverbium
brevis (krótki) celer (szybki) felix (szczęśliwy) recens (świeży) sapiens (mądry)	brev-is celer-is felic-is recent-is sapient-is	brev-!ter (krótko) celer-iter (szybko) felic-fter (szczęśliwie) recent-er (świeżo) sapient-er (mądrze)

Uwaga 1. Przysłówki utworzone od przymiotników deklinacji III zakończonych w nom. sing. na -ns (recens) mają w stopniu równym zakończenie -er, które dodaje się do tematu przymiotnika stopnia równego.

Uwaga 2. Jako przysłówki można spotkać także: a) acc. sing. przymiotników w rodzaju nijakim, np.:

multum	— wiele
nimium	— zbyt
facile	— łatwo
b) abl. sing.	. neutr. na -o. np
cito	— szybko
raro	— rzadko
crebro	— często
tuto	— bezpiecznie
falso	— fałszywie

Stopniowanie przysłówków

Stopień wyższy przysłówka jest taki sam jak stopień wyższy przymiotnika w rodzaju nijakim, np.: altius — wyżej pulchrius — piękniej breyius — krócej sapientius — mądrzej

Stopień najwyższy przysłówka tworzymy przez dodanie końcówki -e do tematu (zamiast końcówki gen. sing.) przymiotnika stopnia najwyższego, np.:

Gen. sing. superlat. przymiotnika	Superlatmis adverbii
altissim-i	altissim-e — najwyżej
celerrim-i	celerrlm-e— najszybciej
facilllm-i	facillim-e — najłatwiej
optim-i	optim-e — najlepiej

151