DSCN0676

według pseudonimu jego autora. Wśród pierwszych pionierów znajdował się Polak Antoni Grabowski, Francuz markiz L. de Beaufront, Szwed P. Nylen i inni.

Pierwsze esperanckie towarzystwo zostało założone w r. 1888 w Noiymberdze (Niemcy), kiedy tamtejszy klub volaptikistów przeszedł do esperanta. Pierwsza gazeta ukazała się w roku 1889 pod nazwą „La Esperantisto“, także w Norymberdze. Powoli zakładały się dalsze towarzystwa i grupy, ukazywały się literackie dzieła, różnojęzyczne podręczniki, i rozpoczęło się międzynarodowe życie języka.

Lecz już zaczęły wiać wiatry przeciwne. W roku 1891 osobiste warunki D-ra Zamenhofa, który kierował wówczas całym ruchem, stały się tak trudne, że musiał przerwać swoją pracę w zakresie redagowania i wydawania tej ważnej gazety „La Esperantisto“. Szczęśliwie w tej najkrytyczniejszej dla młodego ruchu esperanckiego chwili zjawił się szlachetny i hojny wybawca w osobie Trompetera, który zapewnił ukazywanie się gazety. Ale teraz nastąpiło inne niebezpieczeństwo — ruch dotyczący reformy języka. Nie mogąc dalej przeciwstawiać się usilnym prośbom o zmiany w języku, Zamenhof opracował szczegółowy projekt reformy i przedstawił go w r. 1894 członkom ówczesnej „Ligi Esperanckiej“ do głosowania. Lecz większość głosujących była przeciw wszelkim reformom, i w taki sposób esperanto znowu zostało wybawione z groźnego niebezpieczeństwa.

Jednak na tym nie skończyły, się trudności Dra Zamenhofa. Z powodu artykułu Tołstoja w „La Esperantisto“ rosyjska cenzura w roku 1895 zabroniła sprowadzania gazety do Rosji. Ponieważ największą część abonentów stanowili Rosjanie, rezultatem było to, że gazeta musiała przestać się ukazywać. Lecz także teraz znalazł się ratunek; w tym samym roku Klub Esperancki w Uppsali (Szwecja) podniósł na nowo upadły sztandar i rozpoczął wydawanie gazety ,Język Międzynarodowy⁴'. Od tego czasu nie zdarzyły się już więcej podobne niebezpieczne chwile i sprawa mogła być mniej więcej spokojnie kontynuowana dla dobra całego ruchu esperanckiego.

(dok. nast.)

25. DUDEKKYINA LECIONO

A. GRAMATIKO (daurigo)

Epiteto

La predikato, subjekto kaj rekta objekto estas la ćefaj partoj de la frazo, cirkau kiuj grupigas la ceteraj frazpartoj.

La epiteto estas kompl-emento de substantivo.

Kieł epiteto povas servi:

a.    Adjektivo: Bona patrino. Mia libro. La apuda cambro.

La hieraua tago.

(Rim.: La adjektivo devas nombre kaj każe akordi kun sia ćefvorto).

b.    Substantivo malofte ankau pronomo, kun prepozicio: La Homo de la patro. Mono por libro. Skatolo el ligno.

c.    Anstatau substantivo kun prepozicio oni povas ofte havi kun-metitan vorton, ce kio la ćefvorto staras en la fino kaj la epiteto antau |i: patrodomo, lignoskatolo, dompordo k. t. p. Oni povas ankau tutę simple adjektivigi la epiteton: patra domo. Ekzistas do entute tri esprimeblecoj: domo de la patro, patra domo kaj patrodomo.

d.    La difina artikolo: La cambro.

e. La vortoj: kia, tia, ia, cią, nenia kaj: kiu, tiu, iu, ciu, neniu.

Predikata suplemento

Predikata suplemento (predikativo) kompletigas la predikaton kaj rilatas samtempe al gi kaj al la subjekto. Neniam gi povas havi la finajon -n, sed nombre gi akordigas kun la subjekto.

Predikata suplemento povas esti:

a.    Substantivo: Varsovio estas cefurbo.

b.    Adjektiyo: La cambro estas varma.

c.    Adverbo (kiam la frazo ne havas subjekton au la subjekto estas infinitivo au tuta frazo): Lemi Esperanton estas facile.

B. YORTOJ

akordi zgadzać się antaujugo przesąd aoskultantaro audytorium

balbuti bełkotać, jąkać się bonvenigi witać

definitiva ostateczny, definitywny