DSCN0833

7.2.5. Materiały

Jakość maszyny lub urządzenia zależy nie tylko od właściwego rozwiązania konstrukcyjnego oraz sumiennego wykonania, lecz także od odpowiedniego doboru materiału.

Omówienie właściwości poszczególnych materiałów oraz podanie ich zastosowania wychodzi poza ramy tego podręcznika. Na rysunkach technicznych oznaczamy podstawowe materiały używane w budowie maszyn i urządzeń, podając ich znak zgodnie z normami PN.

Ola części znormalizowanych natomiast podajemy w tabliczce rysunkowej rodzaj materiału tylko wtedy, gdy jest on inny niż przewidują odpowiednie normy przedmiotowe.

7.3. RYSUNKI WYKONAWCZE

7.3.1. Przeznaczenie rysunku wykonawczego

Rysunki wykonawcze są to osobne rysunki poszczególnych części danego mechanizmu. Rysunek wykonawczy musi być szczegółowo opracowany pod względem rysunkowym, wymiarowym oraz technologicznym, gdyż jest on podstawą do bezpośredniego wykonania danej części na warsztacie, jej kontroli i odbioru.

Wymagania w stosunku do rysunku wykonawczego są wysokie i bez względu na to, czy rysunek będzie ołówkowy czy tuszowy, odręczny czy wykonany przyborami do rysowania musi być opracowany bardzo starannie, przejrzyście i zgodnie z wszystkimi zasadami dotyczącymi wykonania rysunków technicznych. Każda bowiem niejasność, błąd lub pomyłka powoduje niewłaściwe wykonanie części, a zatem naraża zakład na dodatkowe koszty i opóźnienia.

Na rysunku wykonawczym podajemy konieczne wymiary, oznaczenia chropowatości i pasowań powierzchni współpracujących z innymi powierzchniami, uwagi i napisy dotyczące obróbki cieplnej oraz powierzchniowej. Rysunek wykonawczy musi więc zawierać wszystkie dane potrzebne do właściwego wykonania części, którą przedstawia.

7.3.2. Tabliczka rysunku wykonawczego

Rysunek wykonawczy, jak każdy rysunek techniczny, zawiera tabliczkę rysunkową umieszczoną w prawym dolnym rogu arkusza. Zasadnicza różnica między tabliczką rysunku wykonawczego a rysunku złożeniowego polega na tym, że tabliczka rysunku wykonawczego zawiera tylko jeden wiersz z wykazu części, w którym'są wpisane dane dotyczące części przedstawionej na rysunku.

Tabliczka rysunkowa do rysunku wykonawczego zalecona do stosowania przez PN, nie obejmująca zmian rysunkowych, podana jest na rys. 7-28.

Przykłady tabliczek rysunkowych o nieco odmiennym układzie, które są stosowane w różnych zakładach przemysłowych, podajemy w rysunkach wykonawczych zamieszczonych w dalszej części niniejszego podręcznika.

7.3.3. Wymiarowanie rysunków wykonawczych

W rozdziale 5 poznaliśmy obowiązującą przy wymiarowaniu rysunków ogólną zasadę stosowania tylko wymiarów koniecznych oraz podporządkowane jej zasady: a) niepowtarzania wymiarów, b) niezamykania wymiarów (łańcuchów wymiarowych), c) pomijania wymiarów oczywistych.

Prócz tego omówione zostały szczególne wypadki wymiarowania w odniesieniu do stożków, zbieżności, nawierceń, ścięć krawędzi, powierzchni powtarza-jących się itp.

Obecnie poznamy zasady wymiarowania rysunków wykonawczych, uwzględniające procesy technologiczne oraz-sposoby mierzenia obrabianych elementów. Przy obieraniu odpowiedniej zasady wymiarowania musimy uwzględnić zagadnienia związane z dobranymi do obróbki narzędziami, procesem technologicznym oraz sposobami i możliwościami pomiarowymi.

7.3.3.I. Zasada wymiarowania od podstaw obróbkowych. Sposób wymiarowania przedmiotu na rysunku wykonawczym wg tej zasady jest ściśle zależny od sposobu obróbki oraz zastosowania uchwytów, a zatem i od sposobu zamocowania na obrabiarce.

Najlepiej zilustruje powyższą zasadę rysunek 7-3, na którym powierzchnia

		=3
	3 4	_l
	2	5 6
		1

Stół obrabiarki lub uchwyt

I

3    ₄

?    i

■1 ₆

i i

Stół obrabiarki lub uchwyt

Rys. 7-3. Sposób wymiarowania od podstaw obróbkowych

4 jest zwymiarowana w dwojaki sposób zależny od sposobu zamocowania płytki w uchwycie. Na rys. 7-3o podstawą obróbkową jest powierzchnia 2, a na rys. 7-36 podstawą obróbkową jest powierzchnia 6. Linią punktową zaznaczono stan surowy powierzchni 3, 4, 5.

7.3.3.2. Zasada wymiarowania od podstaw pomiarowych. Podstawą pomiarową nazywamy powierzchnię, względem której dokonujemy pomiarów innych powierzchni przedmiotu.

Najczęściej podstawa pomiarowa jest jednocześnie podstawą obróbkową. Ze względów konstrukcyjnych lub montażowych w wyjątkowych wypadkach podstawy te mogą się różnić od siebie, wówczas ma przewagę sposób wymiarowania od podstaw pomiarowych.

161

U Rysunek techniczny