DSCN1771 (2)

Literatura:

frieske K.W.. 1994. Nomenklatura. Kariery zawodowe i mentalność [w:J Zmierzch socjalizm państwowego. Szkice z socjologii ekonomicznej. pod red. W. Morawskiego, Wyd. Nauk. PWN. Warszawa.

MinkG.. 1992, Strategie adaptacyjne i konwer-syjnt nomenklatury w Polsce i na Węgrzech |»:| Elity polityczne w Polsce, pod red. K. Paleckiego, ZG PTNP, Warszawa.

Morawski W., 1994, Polscy kierownicy. Między nomenklaturą a menedieryzmem [w:] Zmierzch socjalizmu państwowego. Szkice : socjologii ekonomicznej. pod red. W. Morawskiego, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa. Mgórccki A., 1994, The Communist and Post-■Communist Nomenklatura, „Polish Sociolo-gical Review", nr 2( 106).

Poigócecki A.. 1995. Społeczeństwo polskie, WSP, Rzeszów.

Słomczyński K.M., Lee J.-H., 1993, The Nomenklatura System in Pol and 1978—1987:

A Case of Political Segmentalion of the La-borUarket. ..Polish Sociological Review”, nr 4(104).

Sorokin P., 1928, Contemporary Sociological Theories, Harper and Brothers, New York. London.

Wasilewski }., Wnuk-Lipiński E., 1995, Polska: kręta droga od elity komunistycznej do postsolidarnościowej [w:] Elity w Polsce. W Rosji I no Węgrzech. Wymiana czy reprodukcja?, pod red. nauk. I. Szelcnyiego, D. Troi mana.

E. Wnuka-Lipińskiego. ISP PAN. Warszawa.

Nominalizm, zob. ontologia społeczeństwa.

Nomotełyzm (gr. rsómos — prawo, the-tós - ustanowiony), orientacja metodolo-giczno-teoretyczna uznająca, że głównym celem poznania oraz wyjaśniania jest odbywanie prawidłowości w otaczającym łwiecie i formułowanie na tej podstawie praw nauki. Odkrywanie tych praw jest zasadniczą cechą dyscyplin przyrodniczych (tzw. nauk o naturze). Stosowanie tego modelu w obszarze nauk społecznych jest jedną z cech orientacji naturalistycznej, lub szerzej, pozytywistycznej. Zakłada się tu, że wszelkie poznanie naukowe charakteryzuje iię stosowaniem takich samych metod badawczych, niezależnie od różnic przedmiotowych.

Wilhelm WindęIband — twórca terminu „nomotełyzm” — w 1894 r. wyodrębnił dwa typy nauk: nomotetyczne oraz idiograficz-ne. Rozróżnienie to, stanowiąc ważny głos w dyskusji na temat sposobu uprawiania nauk społecznych, stało się elementem tzw. przełomu antypozytywistycznego (antyna-turalistycznego) w humanistyce. Zwróciło uwagę na specyficzne cechy przedmiotu badawczego dyscyplin humanistycznych oraz na potrzebę wypracowania odmiennych metod badawczych.

Prawa nauki formułuje się zazwyczaj na podstawie obserwowanych prawidłowości (regularności). Z tego względu można zauważyć, że w tym sposobie wyjaśniania uwzględnia się jedynie zjawiska mające charakter powtarzalny. Temu, co powtarzalne, przypisuje się większą ważność, pomija się natomiast całkowicie to, co jest niepowtarzalne, jednostkowe, indywidualne. Na ten drugi aspekt zwraca się uwagę w orientacji idiograficznej.

Dychotomicznc przeciwstawianie nomo-tetyzmu i idiografizmu uległo współcześnie złagodzeniu, gdyż prawa nauki mają zazwyczaj charakter probabilistyczny, a nie bezwyjątkowy. oparty na ścisłym determi-nizmie. (A.S.)

Zob. determinizm w socjologii, idiografizm, naturalizm— antynaturalizm. pozytywizm, principia media, socjologia.

Literatura:

Mokrzycki E.. 1980. Filozofia nauki a socjologia. Od doktryny metodologicznej do praktyki badawczej. PWN. Warszawa.

Such J„ 1987, Prawo naukowe (i prawidłowość l [w:] Filozofia a nauka. Zarys encyklopedyczny, Ossolineum, Wrocław.

Szacki J , 1983, Historia myśli socjologicznej. cz. 2, PWN, Warszawa.

Nonkonformizm. zob. konformizm.

Norma obyczajowa, zob. normy społeczne, obyczaj.