IMGi07 (3)

106 Rozdział 3

cy drogę swego kształcenia, a następnie kierunek kariery zawodowej, którego cechuje twórcze myślenie i aktywne działanie. Natomiast wprowadzanie do procesu kształcenia w coraz szerszym stopniu technologii informacyjno-komunikacyjnych powoduje, że twórczy nauczyciele dążą do jakościowych zmian w strukturach myślenia człowieka, krytycznego w stosunku do siebie i swych poczynań oraz wypracowującego system wartości ogólnohumanistycznych, będących w harmonii z przyrodą i rzeczywistością społeczną.

W ujęciu konstruktywistycznym można wyróżnić dwa główne wielowątkowe i wielopłaszczyznowe nurty: konstruktywizm kognitywny, oparty głównie na teorii J. Piageta¹⁰ oraz konstruktywizm społeczny, oparty głównie na teorii L. Wygot-skiego, ujmującej kontekst społeczny procesu uczenia się.

Standardowa dyskusja różnic pomiędzy ujęciem J. Piageta, a L. Wygotskiego dotyczy istotnej różnicy w ustaleniu położenia rozwoju poznawczego. Zdaniem J. Piageta poszczególne dzieci konstruują swą wiedzę poprzez swe działania w rzeczywistości (tzw. aktywne dziecko), w której funkcjonują: do zrozumienia potrzebne jest rozumienie.

Podsumowując tezy kognitywnych teoretyków procesu uczenia się dochodzimy do wniosku, że różnią się oni w zasadzie w określeniu prymatu: indywidualnej psychogenezy lub sociogenezy mózgu. Wielu współczesnych autorów" prac teoretycznych dotyczących uczenia się uważa, że kardynalne różnice między dwoma teoretykami dotyczą odmiennego znaczenia kultury, a w szczególności roli pośredniczenia działania poprzez artefakty na rozwój poznawczy.

Nauczyciel konstruktywistyczny tworzy kontekst dla uczenia się, w którym uczący się mogą zostać wprowadzeni w interesujące ich działania, które wspierają i ułatwiają proces uczenia się. Nauczyciel dziś nie jest już osobą, na której opiera się proces kształcenia, nie jest także centralnym punktem procesu kształcenia, ani osobą mającą „patent na rozum*’, jakkolwiek obserwując uczących się nauczyciel bada i odkrywa. Dziś, często nauczyciel jest przewodnikiem uczących się, wskazującym jak należy z poszczególnych informacji budować wiedzę, jak w twórczy sposób rozwiązywać problemy (a także je wcześniej odkrywać), jak wspierać ich w pracy grupowej, jak myśleć o przedmiocie dyskusji, formułować pytania, w jaki sposób poszukiwać odpowiedzi, radzić im jak analizować (ujmować) problem, jak doświadczać zdarzeń i wyzwań osadzonych w kontekście rzeczywistych, życiowych sytuacji, które sąbardzo interesujące dla uczących się i stanowią satysfakcję, jako rezultat ich pracy. Z tego powodu nauczyciele wspierają kognitywny rozwój i proces uczenia się zarówno tych najlepszych, jak i tych słabszych, którzy tworzą wspólnie społeczność uczących się.

¹⁰ Por. Przegląd teorii J. Piageta można znaleźć w sieci pod adresem: http://education.indiana.edu/ ~cep/courees/p540/piagsc.html; http://www.koyote.com/personal/hutchk/piagetl .htm " por.: http://wwwjnassey.ac.nz/~Alock/virtual/colevyg.htm

Rozważmy typy nauczania w ujęciu społecznego konstruktywizmu. Technologie informacyjno-komunikacyjne dostarczają podstawowych narzędzi pozwalających osiągnąć cele klasy Wygotskiego. Poniżej przedstawiono kilka przykładów ilustrujących sposoby, w jaki technologia może wesprzeć społeczny aspekt kon-strukty wistyczncgo procesu nauczania i uczenia się:

-    Narzędzia telekomunikacyjne, takie jak: poczta elektroniczna, internetowe fora dyskusyjne, rozmowy w czasie rzeczywistym (ang. Chat Rooms) pozwalają na prowadzenie dialogu, dyskusji, debaty - interaktywność ta prowadzi do społecznej konstrukcji znaczenia. Uczący się mogą komunikować się pośrednio z innymi uczącymi się, nauczycielami oraz specjalistami funkcjonującymi w społecznościach oddalonych od ich klasy. Narzędzia telekomunikacyjne mogą zapewnić uczącym się dostęp do wielu różnych rodzajów źródeł informacji, które pomogą im w zrozumieniu zarówno własnej kultury, jak i kultury innych jednostek.

-    Programy konstruowane do pisania w Sieci uwzględniają unikalną platformę do pisania we współpracy z innymi, np. realizacja tzw. interaktywnego eseju (por. rozdz. 5.7.). Uczący się mogą pisać dla rzeczywistego audytorium, uczestnicy którego mogą odpowiadać w każdej chwili, a nawet uczestniczyć we wspólnym działaniu - tutaj pisaniu.

-    Symulacje mogą kreować uczenie wielokontekstowe poprzez usytuowanie uczącego tak, aby uczył się w kontekście działań wziętych z „realnego świata", takich jak: opis awarii instalacji nuklearnej elektrowni, napisanie bulwersujących historii do gazety lub podzielenie się uwagami na temat zanieczyszczeń lokalnych cieków wodnych.

Przykłady działań charakterystycznych dla konstruktywistycznej klasy można znaleźć na rysunku rys. 4 (rozdz. 2), ujmującym społeczny kontekst nauki czytania i pisania, tworzenia mikroświatów, wykorzystania języka naturalnego, uczenia się z wykorzystaniem określonych sytuacji, uczenia się poprzez współpracę, uczenia sytuacyjnego lub uczenia się poprzez gry, bazy danych i bazy wiedzy, narzędzia konstrukcyjne, symulacje, nauczania indywidualnego lub nauczania rozwiązywania problemów.

W odróżnieniu do konstruktywizmu opartego na kognitywnym rozwoju jednostki, konstruktywizm społeczno-kulturowy, oparty jest na procesach mentalnych w mózgu przetwarzających informacje, wynikające z działania jednostki w kontekście społecznym. Z tego powodu uczenie się jest postrzegane jako podstawowy proces praktycznego wprowadzania kultury do społeczności uczących się. W ostatnich kilku latach ukazało się w Sieci wiele interesujących prac, dokonujących porównań miedzy ujęciem J. Piageta, a L. Wygotskiego. W jednej z nich można znaleźć intrygujące stwierdzenie, że działanie i wykorzystanie komputera osobistego PC można porównać do teorii J. Piageta, a konstrukcje i wykorzystanie stron najpopularniejszego serwisu informacyjnego WWW są związane z teorią L. Wygotskiego. W rozwoju współczesnej dydaktyki można również znaleźć paralele związane z rozwojem i zastosowaniem komputera osobistego w procesie kształcenia. Centralistyczna i autokratyczna technologia komputerów typu main