DSCN2117 (2)

Askospocy po wydostaniu się na zewnątrz mogą \_{v 0<}j kiełkować v\ nową hapłouialną grzybnię.    Powicdnich warunk^

Rozmnażanie płciowe i związaną z nim przemianę f_U2 z klasy podsiaww-nkbw omówimy na przykładzie grzybów kapeluszow !u ^ko"^{covv 1} ■»«ortoaA._sv Haploidalnc mejospory po wykiełkowan^^ozwiiai^¹ S’7>'^bn,J ^'Mntoowaną na typy płciowe +■ i Strzępki tej grzybni, zbudowani - KvinOK\drowych komórek, nie wytwarzają gametangiów i gamet. Syngamia od. bywa się między zwykłymi komórkami wegetatywnymi należącymi do przeciwnych typów płciowych. Zachodzi to w ten sposób, że gdy dwie grzybnie różnych znaków rozrastając się zbliżają się ku sobie i ich komórki się zetkną, wówczas ściany komór.

kowe w miejscu styku zanikają i następuje połączenie się zawartości obu komórek. Jednakże nie ' lewa ją się przy tym oba różnopłciowe jądra, a więc i w tym przypadku plazmogamu nie towarzyszy kariogamia. Z dwujądrowej komórki rozwija się dwu-jądrowa grzybnia. Dwa jądra w komórce tworzą parę jąder sprzężonych (dikarion); podczas każdego podziału komórki oba się dzielą i następnie rozmieszczają w ten sposob. że w- każdej nowo powstałej komórce jedno jądro jest (-+-). a drugie (—). Proces ten. odbywający się przez wytwarzanie tzw. sprzążek. przedstawia rysunek 5.2°. komórka przed podziałem tworzy boczny wyrostek — sprzążkę. Jądra sprzężone dzielą się równocześnie, z 4 powstałych jąder 2 o różnych znakach przemieszczają się do szczytowej części komórki, a z pozostałych dwóch jedno przesuwa >ię ku nasadowej części komórki, drugie zaś zostaje w sprzążce. Tworzą się z kolei dwie ściany, z których jedna oddziela komórkę podszczytową od szczytowej, a druga sprzążkę od komórki szczytowej. Sprzążka z jednym jądrem rośnie teraz w kierunku komórki podszczytowej (również z jednym jądrem). Następuje połączenie się komórek. po czym jądro ze sprzążki przechodzi do komórki podszczytowej, która znów staje się dwujądrowa. W ten sposób rozrasta się dwujądrowa grzybnia, z której po pewnym czasie przez splecenie się pewnych jej strzępek powstaje kapeluszowy owoc-nik. Szczytowe komórki pewnych strzępek owocnika, znajdujących się po spodniej strome kapelusza, nabrzmiewają, stają się buławkowate i przekształcają się w podstawki (rys. 5.30). W podstawce następuje kariogamia — zlanie się jąder sprzężonych dikarionu. Diploidalne jądro zaraz potem dzieli się mejotycznie i powstają 4 jądra haploidalne, dwa określone jako + i dwa jako —. Równocześnie podstaw ka tworzy 4 wypustki, do których jądra te po jednym przechodzą. Końce

tworzenie — bazydiospor

Rys. S.30. Schemat rozmnażania płciowego podstawczaków

wypustek zaokrąglają sic, wytwarzają grube ściany i jako jednojądrowe mejospory, zwane tu bazydiosporami (od łac. basidium — podstawka) odcinają się od podstawki. Bazydiospory są egzosporami, gdyż tworzą się na zewnątrz od podstawki. Kiełkując wytwarzają znów haploidalną jednojądrową grzybnię. Porównując cykle rozwojowe workowców i podstawczaków obserwujemy u tych drugich znaczną redukcję fazy haploidalnej.

Niektóre grzyby pasożytnicze przechodzą bardzo skomplikowane cykle rozwojowe, złożone z wielu stadiów związanych ze zmianą żywicieli i rozmnażających się za pomocą różnego rodzaju komórek rozrodczych. Przykładem takiego pasożytniczego grzyba jest rdza zbożowa, której cykl rozwojowy opisany jest w drugiej, systematycznej, części podręcznika.

5.4. ROZMNAŻANIE PŁCIOWE I PRZEMIANA POKOLEŃ U ROŚLIN TELOMOWYCH

Występujące u glonów zjawisko przemiany pokoleń istnieje również u roślin telomowych (mszaków, paprotników, nasiennych). Miały ją też prawdopodobnie prymitywne rośliny wodne, będące hipotetycznymi przodkami późniejszych roślin telomowych. U roślin, które w toku ewolucji przeszły z wody do środowiska lądowego, obserwujemy przy tym stopniowe uniezależnianie się procesu rozmnażania płciowego od środowiska wodnego.

Przemiana pokoleń u roślin telomowych jest heteromorficzna. U mszaków będących boczną, słabiej rozwijającą się linią rozwojową występuje w cyklu życiowym

Rys. 5-29- Rozwój grzybni dwujądrowej u podstawczaków. A — F — kolejne stadia podziału komórb przez wytworzenie sprzążki

269

268