DSCN2309

638 J. ANDRZEJEWSKI. MIAZGA

nych szczegółów oraz odcieni językowo-historycznych, z których, w różnych drobiazgach, te Życiorysy zostały zredagowane. Wiem, że moja ojczyzna w stosunku i na tle pierwszoplanowych problemów międzynarodowych odgrywa rolę podrzędną, a im jest bardziej zniewolona - tym w opinii świata znaczy mniej. Nie opuszcza mnie przecież nadzieja (Gombrowicz tę gorzką nadzieję podjął i zrealizował), że z każdej ludzkiej kondycji, zarówno jednostkowej, jak zbiorowej - można, co można?

Obawiam się, że można mało. Ludzkość nie lubi klęsk i skarg. Pokonany rzadko bywa interesujący. Interesujący jest sprzeciw i bunt, choćby nawet przybierał kształty tak tragicznie groteskowe, jak ostatnie poczynania Sartre a⁴⁶. Ludzie korzystający z pewnych przywilejów wolności osobistej i publicznej wolą ciemną bzdurę pozornego buntu aniżeli gorzkie żale spętanych i poniżonych. Kto spośród tamtych, krzyczących o postępie i wolności, zechce zrozumieć i to zrozumienie ocenić, że w pewnym układzie braku wolności ludzie już nie o niej myślą, nie do niej dążą, lecz po dniu ciężko przepracowanym, po dniu, w którym sto razy kłamali i przeczyli samym sobie - chcą tylko jednego: zasnąć i spać. To jest bardzo mało efektowne, to żenuje i nudzi. Wydaje mi się jednak czasem, że kiedyś (kiedy?) prawdziwie wielka literatura właśnie z tych grząskich bagien, z tych nieudanych nieszczęść ludzkich wyrośnie i kiedyś (kiedy?) znajdzie się ktoś, kto ponad bunt i protest będzie potrafił ukazać racje ludzi zniewolonych i bez nadziei.

⁴⁶ Chodzi prawdopodobnie o manifestacyjne odcięcie się Sartre’aod ZSRR w proteście przeciwko wykluczeniu Aleksandra Sotżenicyna ze Związku Pisarzy Sowieckich oraz trwającym w Czechosłowacji represjom po wydarzeniach praskiej wiosny.

4

Natychmiast po wyjściu Łukasza Beata Konarska, jeszcze w łóżku, przesuwa aparat telefoniczny na tapczan i wykręca numer Moniki Panek. Telefon odbiera ZofhrPanek.

BEATA Dzień dobry pani, mówi Beata Konarska. Czy mogą poprosić Monikę?

PANKOWA Chwileczkę, zaraz sprawdzę, czy córka będzie mogła podejść.

BEATA Dziękuję pani bardzo.

MONIKA (po chwili) Beatka?

BEATA Przepraszam, kochana, że zabieram ci czas, ale doszłam do przekonania, że koniecznie muszę do ciebie zadzwonić.

MONIKA Słucham cię.

BEATA Tylko się ze mnie nie śmiej, błagam cię. Wczoraj wieczorem coś mnie takiego napadło, że zaczęłam robić, tylko się nie śmiej, proszę cię, zaczęłam robić coś w rodzaju rachunku sumienia, to było dla mnie bardzo przykre, musiałam stwierdzić, że mam niedobry, zły charakter, a w stosunku do ciebie nie jestem w porządku.

MONIKA Ty, Beatko? Czy nie przesadzasz?

BEATA Wcale nie przesadzam! Byłam wobec ciebie bardzo, ale to bardzo nie w porządku. A ponieważ dzisiaj jest twój ślub, pomyślałam sobie, że powinnam się w jakiś sposób przed tobą oczyścić i wyznać ci swoje grzeszki.

MONIKA (lekko) Mam nadziej ę^że nie będzie to wyznanie, iż romansowałaś z Konradem.

BEATA Ach, nie! Skąd! Przede wszystkim ftielubię w łóżku starszych panów, a poza tym... nie, nie! Moje winy wobec ciebie nie mają nic wspólnego z tymi rzeczami. Wprost prze-