DSCN2377

28

Piotr Maja

tralizowaną¹# podporządkowaną nowym# terenowym organom władzy# w formie rad narodowych stopnia powiatowego i wojewódzkiego. Konkurencyjna opcja, operująca pojęciem Milicji Obywatelskiej# nie doprecyzowała nawet tak elementarnej kwestii. Polityczne miejsce jej zdefiniowania - ZSRR, pozwala jednak sądzić# że wariant taki nie był brany pod uwagę# bowiem kraj gospodarza# stanowiący rodzaj niekwestionowanego wzorca, preferował praktykę centralizmu.

Zreferowane w największym skrócie# a tym samym i pewnym uproszczeniu, różnice w stanowisku polskich komunistów wobec pozycji ustrojowej nowego organu policyjnego# są powszechnie i zasadnie uważane za decydujące dla początkowego chaosu natury legislacyjnej, związanego z formalno-prawnym ustanowieniem Milicji Obywatelskiej². Dekret PKWN w tej sprawie z 27 Bp-ca# z przepisami mającymi powołać milicję w formule zdecentralizowanej, został bowiem zatwierdzony przez KRN 15 sierpnia 1944 r. i umieszczonypod pozycją 7 w „Dzienniku Ustaw RP" Nr 2 z 1944 r. Jednak cały jego nakład wycofano z rozpowszechniania# a nowa edycja, z datą 22 sierpnia, nie zawierała już dekretu o ustanowieniu MO³. Tym samym jako jedyny spośród przyjętych 27 lipca# nie został opublikowany i nie wszedł w życie⁴. Spowodowało to, że z formalnego punktu widzenia na terenach administrowanych przez PKWN, nie było organu zajmującego się dochodzeniem i ściganiem przestępstw oraz zapewnieniem ładu i porządku publicznego.

Swego rodzaju próżnia prawna, jaka powstała w wyniku wspomnianej decyzji, spowodowała drugą próbę - znacznie mniej znaną od poprzedniej - załe-

1

   W nauce administracji pojęcia centralizacji i koncentracji nie są ostre, co powoduje. * używając ich należy doprecyzować nadawany im sens. zob. szerzej InpmuKja o iekimum habilitacyjnym ks. tira S. Fundowicza, Administracja Teoria, dydaktyka, praktyka* 2006, nr4^ s. 150-151. Respektując owe stanowisko należy wyjaśnić iż używane tutaj pojęcia antrafi racji i decentralizacji, są odnoszone do procesu przekazywania uprawnień w pionowej strukturze organów administracyjnych, natomiast pojęcia koncentracji i dekoncentracji są odnoszone do przekazywania uprawnień w poziomej strukturze organów administracyj-nych.

2

   W ten sposób interpretuje to np. znany emigracyjny historyk T. Żenczykowski, pisząc. •Przyczyną tego prawnego kontredansu milicyjnego była decyzja PKWN faktycznej rmu-ny niektórych postanowień manifestu, podyktowana wymową politycznej rzeczywistości Członkowie Połitbiura i KC szybko przekonali się. że zapowiadane przez manifest oddanie szerokiej władzy radom narodowym łącznie z podporządkowaniem im Milicji Obywatelskiej będzie politycznie nic tylko ryzykowne, ale wręcz szkodliw e: w: T. Źenczykowski W-sfor Lubelska 1944, w wyd. z 1987 r.. s. 77-78.

3

* Pełna, przyjęta 27 lipca 1944 r. wersja dekretu .O ustanowieniu Milicji Obywatelskiej" była publikowana m.in. w: T. Źenczykowski, Polska Lubelska«.> s. 282; .Przegląd Policyjny* 1994# nr 4 (36), s 118; Polskie Paiistwo Podziemne u> uulff o suuKrenno&^ł 1944-1945. (W świetle meldunków sztabu Naczelnego Wodza), wstęp i oprać. P. Matusak. Siedlce 1999; P. Majer. Miii-cja Obywatelska 1944-1957. Geneza, organizacja, działalność, miejsce w paradę >4arfsę, Ołsatvu 2004# s. 459.

4

" Formalnie o naezatwicrdzeniu dekretu zdecydowała treść art. 2. co wynika z protokołu posiedzenia KRN z 30 sierpnia. Postanowiono wtedy odesłać dekret do PKWN do przeredagowania tego właśnie artykułu; zob. Protokoły posiedztó Prezydium Krajowej Rady Narodowej 1944-1947, wstęp i oprać. J. Kochanowski, Warszawa 1995. s. 20.