DSCN2421

**    państwa polskiego w latach 1991-2000 był deficytowy. Nie-

Wy poziom tego deficytu był wynikiem przede wszystkim ograni* czarna inwestycji oraz wzrostu zobowiązań państwa (głównie wobec służby zdrowia oraz ZUS). W strukturze wydatków budżetowych rósł udział wydatków sztywnych, kosztem inwestycyjnych i rozwojowych. W związku z tym wydatki budżetowe w niewielkim stopniu przyczyniały się do ograniczania bezrobocia. Korzystny wpływ miały tu jedynie (pomijając podejmowane w niewielkim zakresie inwestycje) wydatki ponoszone na wsparcie finansowe dla funduszy gwarancyjnych i kredytowych wspomagających podmioty tworzące miejsca pracy. Należy wyraźnie podkreślić, iż wydatki budżetowe w Polsce mają głównie charakter socjalny, nie wpływając na wzrost gospodarczy i wzrost popytu na pracę. Zwiększenie deficytu budżetowego w latach 2001-2002 (w 2001 roku wyniósł 4,3% PKB, w 2002 zaś -5,1% PKB) spowodowało konieczność jego sfinansowania poprzez zaciąganie pożyczek publicznych (krajowych i zagranicznych). Finansowanie deficytu budżetowego za pomocą zadłużenia wewnętrznego - ceteris paribus - ogranicza inwestycje prywatne, zaś za pomocą zadłużenia zewnętrznego - ponownie ceteris paribus - powoduje aprecjację waluty krajowej, a w dłuższym okresie grozi kryzysem zadłużenia. Działania, których wymaga finansowanie deficytu budżetowego, z reguły zatem pociągają za sobą spadek aktywności gospodarczej i zmniejszenie konkurencyjności krajowych produktów, a to z kolei -ograniczenie popytu na pracę i wzrost bezrobocia. Polityka kursowa doprowadziła do znacznego podwyższenia realnego kursu złotówki, co wywołało spadek opłacalności eksportu i osłabienie konkurencyjności polskich przedsiębiorstw. Następujące w efekcie tego zmniejszenie popytu na pracę miało istotny, negatywny, wpływ na równowagę na rynku pracy. Jest to wniosek odnoszący się do zależności bezpośrednich, występujących w krótkim

okresie. Ukształtowanie się innych parametrów ekonomicznych związanych z aprecjacją waluty krajowej może w przyszłości Stanowic o korzystnych aspektach tego rodzaju polityki kursowej dla polskiego rynku pracy w długim okresie. Chodzi głównie o podjęcie starań przez polskich przedsiębiorców w celu wzmocnienia konkurencyjności na międzynarodowych rynkach produktów poprzez poprawę jakości, dostosowanie struktury asortymentowej, zwiększenie promocji, obniżanie kosztów, a nie koncentrowanie się na wyko-