DSCN2428

giki transformacji”, a jeśli tak, to jakie są uwarunkowania tej prawidłowości (polityczne, ekonomiczne, inne)? Czy dalsze strukturalne zmiany są konieczne oraz jakie są (będą) skutki społeczne intensyfikowania działań reformatorskich w kolejnych falach? Czy racjonalizacja polityki społeczni nie wymaga, aby od pewnego etapu transformacji decydenci działali w sposób bardziej ewolucyjny: koncentrowali się na usprawnianiu wprowadzonych wcześniej rozwiązań (a więc - używając terminu z keyne-sowskiej ekonomii - łagodząc „cykle koniunkturalne”)? Kluczowe jest jednak pytanie, czy spodziewane reformy „trzeciej fali”, dostosowujące politykę społeczną w Polsce do standardów unijnych, to kontynuacja zmian dekady transformacji czy przeciwnie: zahamowanie pewnych procesów i zmiana priorytetów? Interesujące jest również, czy przypadkiem transformacja społeczno-gospodarcza Polski i innych państw wstępujących do Unii Europejskiej nie wymusi zmian strukturalnych w modelu socjalnym dominującym w „starych” państwach Unii.

Poszukując prawidłowości we wdrażaniu reform społecznych w Polsce, należy jednak zaznaczyć, że każda z trzech fal polskich reform wydaje się mieć odrębne oblicze i własną logikę. Pierwsza fala, z początku lat dziewięćdziesiątych, była związana z przeprowadzaną reformą urynkowienia gospodarki i działaniami osłonowymi. Budowanie systemu wsparcia dla „przegranych” w wyniku reform - to podejście, które Niklas Luhmann określił jako „politykę kompensacji”⁴. Istotą polityki społecznej jako polityki kompensacji jest łagodzenie ubocznych skutków reform gospodarczych. Nieprzypadkowo podejście to wypracowane zostało w Niemczech pod koniec XIX wieku — w okresie przyspieszonej industrializacji, przebiegającej me w wyniku samoistnych procesów' ekonomicznych, lecz interw encji państwa dążącego do odbudowania mocarstwowej pozycji w Europie, między innymi poprzez raz-aój gospodarczy . Cechą charakterystyczną polityki kompensacji jest Morzenie warunków do powstania nieformalnego paktu łiberaino-so-cjahsego (sytuacji, w której liberałowie akceptują politykę łagodzenia dakó» reform jako konieczne koszty przeprowadzenia zmian. socyab-Utaoi zaś trudno sprzeciwiać się rozwiązaniom frrrsnrjalijun choćby H charakter byt jedynie osłonowy). W Niemczech końca XIX wieku Wabiinosci wypracow anego modelu gospodarczo-społeczne-P Wy konsenia)WTie rząd> W ten sposób koncepcja rozwoju gospo-

ji skutków ubocórvd) do-