DSCN2435

Reformy społeczne lot dziewięćdziesiątych

231

Iprynikirin zmiany poglądów i zachowań clii politycznych oraz gry Ippeftów różnych zbiorowych aktorów²¹. Kierunek zmian nic jest bo-■i zdeterminowany. Jest on wypadkową ścierania się wpływów i w/<iów rozwiązań charakterystycznych dla różnych tradycji i modeli poktyki społecznej.

Obserwowaną z tej perspektywy w ostatnim dwudziestoleciu w wielu krajach Europy Zachodniej prawidłowością były dwie fazy debaty publicznej nad reformami państwa opiekuńczego. Pierwszą z nich cechowała polaryzacja stanowisk, gdy środowiska lewicowe broniły „sdobyczy socjalnych” państwa opiekuńczego wprost proporcjonalnie ■ skali reform proponowanych przez środowiska neoliberalne (te zaś radykałizowały się proporcjonalnie do ujawniania skali kryzysu państwa opiekuńczego i rosnącego „oporu materii” ze strony obrońców wel-fare State)²². Druga faza - budowania konsensusu wokół polityki społecznej - gdy środowiska socjaldemokratyczne uznały nieuchronność zmian i akceptując ich kierunek, próbowały stępić nieco ostrze neoliberalnych reform oraz przejąć inicjatywę (program tak zwanej nowej lewicy)²³. Efektem jest koncepcja aktywnej polityki społecznej.

| kolei w krajach Europy Środkowo-Wschodniej polityczna legitymizacja „terapii szokowej” zwiększała aprobatę dla rozwiązań liberalnych. To jeden z powodów, dla których koncepcja częściowego urynkowienia systemów emerytalnych, opracowana przez zachodnich ekspertów, przeprowadzona została w Polsce i na Węgrzech, podczas gdy zmiany w podejmujących reformy krajach Zachodniej Europy - Szwecji czy Włoszech - okazały się znacznie złagodzone²⁴.

Analiza uwarunkowań przenikania się różnych wzorów polityki społecznej jest podstawowym zadaniem badań porównawczych w opisywanym podejściu²⁵. Przyjmuje się przy tym, że preferencje ideologi-

I Por. P. Pierson (red.), The New Politics of the Welfare State, Oxford University Press, Orfbrd 2001.

Por N Johnson, Reconstructing of the Wet farę State. A Decade of Change 1980-1990, HnpMer Wheatsheaf, New York 1990.

i Por. omówienie i krytyczną analizą tego programu w: T. Kowalik (red.), Spory’ wokół No-Drogi. Fundacja im Friedricha Eberta, Warszawa 2001.

Koncepcja reform została przygotowana przez ekspertów Banku Światowego i adreso-do krajów rozwiniętych, jak i w trakcie transformacji. Por. Averting the OtdAge HMNfe Oxfbrd Univmity Presa, Oxford 1994.

■kRCK analizą procesu „amerykanizacji" polityki społecznej w krajach europejskich w: mteatan. J| Dwory of Poeerty and Sociai Excłusion. Polity Press. Cambridge 1996. Zob. też ^^^^^■gMiąŁoaaskłch wzorów polityki społecznej na reformy podejmowane w Polsce