DSCF6461

Tablica 6

LUDNOŚĆ WYZNANIA MOJŻESZOWEGO W 1931 R. WEDŁUG ŹRÓDŁA UTRZYMANIA I STANOWISKA SPOŁECZNEGO

Źródło utrzy mania	Ogółem (w tys.)	Samodzielni zatrudniający siły najemne		Samodzielni nie zatrudniający sił najemnych		Praco wnicy umysłowi		Robotnicy i chałupnicy
		w tys.	w proc.	w tys.	w proc.	w tys.	w proc.	w tys.	w proc.
Ogółem	3114ab	234	7,5	1 861	59,8	207	6,6	659	21,2
Rolnictwo	125^a	18	14,4	80	64,0	2	1,6	23	18*4
Przemysł	1313	137	10,5	654	49,8	49	3,7	473	36,0
Handel i kredyt	1 140	60	5,3	936	82,1	57	5,0	87	7,6
Komuni kacja	139	4	2,9	113	81,3	5	3,6	17	12,2
Oświata i kultura	73	1	1,4	34	46,6	34	46,6	4	5,5
Służba domowa	23	X	X	X	X	X	X	23	100,0
Inne	301^b	14	4,7	43	14,3	59	19,6	34	11,3

a)    W tym 2 tys. osób na dożywociu

b)    W tym 151 tys. osób nieokreślonej pozycji społecznej miał bowiem dla nich pracy. Ci zaś, pozbawieni nadziei na inne zatrudnienie, otwierali własne warsztaty, które utrzymywały się w dużej mierze z tego, że dawny pryncypał, gdy miał więcej klientów, zlecał im wykonanie części zamówień. Zdarzało się, że właściciel niewielkiej fabryki włókienniczej zamykał przedsiębiorstwo i zwalniał robotników. Następnie wydzierżawiał poszczególne maszyny, najczęściej swym dawnym pracownikom, którzy teraz występowali formalnie jako samodzielni wytwórcy. W rzeczywistości wykonywali towar z powierzonego materiału, na zlecenie przedsiębiorcy. Fabrykant nie musiał opłacać składek ubezpieczenia społecznego, nie troszczył się o czas pracy ani

o to, że mogło brakować zamówień. Ryzyko bezrobocia oraz inne kłopoty przerzucał na barki formalnie samodzielnych drobnych wytwórców, w rzeczywistości ludzi całkowicie od niego zależnych.

W handlu detalicznym znaczna_ęzęść ,,przedsiębioEs.tw’ ’ mieściła się w kioskach, piwnicach, w. pomieszczeniach bez' okien, „nie posiadających ani wyglądu, ani charakteru pokoju” jak określała to ustawa, nakładająca na wszystkie przedsiębiorstwa obowiązek wykupywania tzw. świadectwa przemysłowego, czyli uprawnienia do otwarcia i prowadzenia zakładu; koszt zależał od szczegółowo określonych cech.

Charakterystycznym zjawiskiem była. daleko posunięta koncentracja Żydów w niektórych zawodach. Ro-bbtmcy żydowscy pracowali przede wszystkim w przemyśle odzieżowym -(36,l proc. ogółu robotników Żydów oraz 44,3 proc. zatrudnionych w tej gałęzi), w mniejszym stopniu w przemyśle, spożywczym "(1-1,7 proc. robotników Żydów), włókienniczym (10,9 proc.) oraz metalowym i maszynowym (5,1 proc.). Znajdowali pracę przeważnie w małych zakładach, często o charakterze - rzemieślniczym. W całej Polsce na tysiąc robotników ~ pracujących w dużych zakładach przemysłowych przypadało*'trzynastu Żydów, w małych natomiast dwustu Żydów, W pewnej mierze zjawiska te wynikały z-faktu, że największe przedsiębiorstwa przemysłowe koncentrowały się na Górnym Śląsku, gdzie Żydów mieszkało niewielu. Koncentracja robotników żydowskich w małych zakładach pracy jest pomimo to uderzająca.

Analogiczna koncentracja w niektórych zawodach występowała wśród rzemieślników. Na przykład rzemieślniczą produkcją mydła zajmowali się niemal wyłącznie Żydzi (93 proc. utrzymujących się z tej pracy). Szcze-(gólnie wielu—rzemieślników—żydowskich było '"Wśróch krawców ^447 tys. osób utrzymujących się ztejpracy, jeżyli 55 proc. ogółu), szewców (136 tys. osób, 42 proc. ogółu) i w rzemiosłach^śpoźywcżych (109 tys. osób, 51