DSCF6477

W powiecie grasuje obecnie kilka małych grupek bandyckich, które są skutecznie likwidowane”. Miejscowy inspektor szkolny mówił natomiast o nastrojach: „Pośród ludności polskiej w powiecie zaczyna panować de-fetyzm. Polacy zamieszkali nielicznie wśród Ukraińców obawiają się zwycięstwa Selrobu. Obawy powstają nawet wśród urzędników. Wyspy polskie w powiecie należy otoczyć jak najtroskliwszą opieką. Katolicy ze wsi Czersk, Czerniąwka, Majdan Hulewieżowski często nie umieją mówić po polsku. (...) Kooperatywy są opanowane przez Selrob i szkodliwe. Wszystkich kooperatyw nie można zlikwidować, należy do nich wejść, aby je

opanować”.

W społeczeństwie ukraińskim dominowały wpływy » ugrupowań opozyćyjnych^w stosunku do rządu polskiego, traktujących, stan, istniejący w latach międzywojen-\l%Tch jako obcą okupacjęjg Stanowisko takie powsze-Ąiie ujawniało się zwłaszcza na początku lat dwudzie-srych. W 1935 r. polityk ukraiński Wasyl Mudryj, usiłujący doprowadzić do kompromisu polsko-ukraińskiego i piastujący stanowisko wicemarszałka Sejmu, mówił w rozmowie z dziennikarzem: „Całe społeczeństwo u-kraińskie stało zdecydowanie na gruncie nieuznawania państwowości polskiej. To było zresztą naturalne. Wspo-. ranienia niedawno co ukończonej wojny były zbyt żywe, flby mogło być inaczej. Najlepszym wyrazem nastrojów mas ukrgjńskirb był rnar^stacyjny hnj^f.^wybnrnW P Iprlamęntarnych w roku 1922. Dopiero" rÓlf^Mśtępńy Zapoczątkowuje zmianę nastrojów”. Proces przeobrażeń postaw politycznych okazał się jednak złożony i powolny.

Najbardziej radykalny program polityczny i społeczny Wformułowała lewica, reprezentowana przez nielegalną komunistyczną Partię Zachodniej Ukrainy oraz kilka ugrupowań legalnych, z reguły o krótkotrwałym istnieniu. KPZU, zwalczana bezwzględnie przez władze, zyskała na początku lat dwudziestych wpływy nie ty 1-

,(0 w miastach, lecz także wśród mieszkańców wsi, gło-| iząc radykalny program reform społecznych oraz postu-1 at pełnego równouprawnienia narodowegotym sa-1 nym kierunku oddziaływały wieści napływające z U-|lrainy radzieckiej — o rozwoju nauki i sztuki ukraińskiej,oświaty, rozpowszechnianiu języka. Na początku lat trzydziestych jednak — pod wpływem m.in. informacji o kolektywizacji rolnictwa w ZSRR —jrola lewicy w społeczeństwie zaczęła się zmniejszać. Legalne or-^anizacJeTewIcowe przechodziły skomplikowaną ewolucję. Wywierała na nie silny wpływ ideologia ruchu komunistycznego, a radykalizm programów i działań po-Jwodował represje władz. Wśród bardziej wpływowych lugrupowań wymienić należy. Ukraińskie Zjednoczenie I Socjalistyczne — Związek Włościański (popularnie okre-Iślane jako Sel-Sojuz), utworzone w 1924 r. Po połączeniu w 1926 r. z Partią Wolności Ludu przekształciło się w Ukraińskie Włościańsko-Robotnicze Zjednoczenie Socjalistyczne (zwane Sel-Rob), rozwiązane przez władze iwe wrześniu 1932 r.

I Stosunkowo umiarkowany program reprezentowały jjukraińska" Partia Socjaliftyczno-Radykalna oraz Ukra-rińska* Partia SoCjal-Demokratyczna. Początki ich się-* gały końca XIX w. Na początku lat dwudziestych lewicowe frakcje tych partii zjednoczyły się z ruchem komunistycznym, one~same natomiast zajmowały krytyczne stanowisko wobec polityki radzieckiej. Obydwie partie stopniowo zbliżyły się do siebie i nawiązały współpracę z Polską Partią Socjalistyczną. Pod koniec

I lat trzydziestych ich znaczenie zmalało.

Dużymi wpływami natomiast cieszyło się Ukraińskie I Zjednoczenie Narodówo-Demokratyczne (UNDO), utwo-I rzone w 1925 r. z połączenia trzech ugrupowań, których tradycje sięgały końca XIX w. Opowiadało §ię ' pno za utworzeniem niezależnego państwa ukraińskiego^

IPWystęp ująć przećfwko Ukraińskiej Socjalistycznej Re-I publice Radzieckiej i traktując przynależność ziem u-

i -

61