czenie w dyskusji małych grupek, uznawali, że interaktywne pytania i odpowiedzi są przeciwieństwem samodzielnego przeglądania podręczników, mającego miejsce w klasie tradycyjnej. S. R. Hiltz stwierdził, że jedynie 15% badanych studentów nie odczuwało aktywnego uczestnictwa we wspólnej nauce, a 55% studentów odczuwało większą motywację do zwiększenia nakładu pracy nad tekstem, będącym wytworem działania w trakcie nauki online, ponieważ zdawali sobie sprawę z tego, że inni członkowie klasy wirtualnej mogą czytać ich teksty - por. galeria wytworów działania w ewaluacji osiągnięć dydaktycznych w kształceniu online -rozdz. 5. W tych samych badaniach jedynie 20% studentów wyraziło opinię, że nie wzięłoby już udziału w nauce w klasie wirtualnej, podczas, gdy 52% nie zgodziło się z taką opinią. Większość badanych stwierdziła, że asynchroniczne środowiska uczenia się pozwalają poświęcić więcej czasu na to, aby skonstruować odpowiedzi na postawione w trakcie nauki pytania1.
Pozytywne doświadczenia w uczeniu się. D. Barrcau i współautorzy podali, że zdaniem badanych studentów czas spędzony na interakcje w klasie (od 1 do 27 godzin w tygodniu) był czasem pożytecznie spędzonym. E. Barbrow i współpracownicy2 orazN. A. Foell i R. 1. Ritz3 podali, że skojarzenia studentów związane z wykorzystaniem komputera w edukacji na odległość były w zasadzie pozytywne. Ci, ktÓTzy ukończyli kursy kształcenia na odległość wyrażali pozytywne opinie na temat doświadczeń zdobytych w trakcie nauki w trybie online i polecaliby taką formę studiowania innym studentom. C.N. Richard i D.R. Ridley znaleźli, że 79% badanych studentów uznało swoje doświadczenia w kursie online jako wspaniałe lub dobre. S. R. Hiltz natomiast podał, że 58% studentów było pewnych, że klasa wirtualna przyczyniła się do zwiększenia poziomu kształcenia, jedynie 20% nie miało takiego odczucia.
Aspekty negatywne kształcenia online
Ograniczenie interakcji bezpośrednich (komunikacja bazująca na tekście odczytywanym na ekranie komputera, komunikacja asynchroniczna i synchroniczna). 1. Gumsey pokazał, że młodsi studenci mieli większe trudności z realizacją kursów online i czuli potrzebę interakcji bezpośredniej z osobą żywą, a nie wirtualną. D. K. Larson4 cytuje nawet wybrane wypowiedzi studentów, którzy potrze-
bowali interakcji bezpośrednich. S.R. Hiltz pokazał, że większość (od 59% do 64%) studentów było zadowolonych z faktu, że znaleźli przyjaciół w kursach zawierających elementy interakcji bezpośrednich, podczas, gdy tylko 33% studentów uczestniczących jedynie w interakcjach pośrednich potwierdziło znalezienie przyjaciół wśród innych studentów klasy wirtualnej.
Problemy technologiczne. Nowi studenci wykazują zwykle określone braki w umiejętności wykorzystania nowych technologii i skupiają się głównie na rolach, jakie spełniają technologie informacyjno-komunikacyjne w uzyskiwaniu doświadczeń w trakcie uczenia się. W takiej sytuacji studenci zwykle demonstrują obawy w aktywnym uczestniczeniu w wielu obszarach działalności klasy wirtualnej. K. G. Mastrian, D. McGonigle5 znaleźli, że większość negatywnych komentarzy studentów dotyczących wielu aspektów kształcenia dystansowego było związanych z początkową frustracją dotyczącą korzystania z komputera i usług sieciowych.
Wzrost obciążenia. E. Barbrow6 ze współpracownikami uznał, że nastawienia studentów do realizacji kursu online były pozytywne do momentu, w którym musieli oni nauczyć się pracować z nowym oprogramowaniem. L. J. Gifford51 podał, że większość studentów odczuwała, że więcej czasu zabiera im uczestniczenie w nauce w klasie wirtualnej, niż w klasie tradycyjnej. S. R. Hiltz stwierdził, że jedynie 13% studentów w klasie wirtualnej zgodziło się (a 67% nie zgodziło się) ze stwierdzeniem „nie musiałem ciężko pracować ucząc się w klasie wirtualnej”. Również L. Guemsey podał, że studenci w klasie wirtualnej przyznali, że muszą więcej pracować. D. Barreau i współpracownicy podali, że studenci czasami odczuwali przesyt informacji, byli nimi wręcz przytłoczeni.
Brak wsparcia logistycznego (administracyjnego i technicznego). W opinii D.K. Larsona brak możliwości dotarcia przez studentów do źródłowych materiałów dydaktycznych był jednym z negatywnych aspektów edukacji zdalnej. Zdaniem S. R. Hiltza 40-50% studentów miało trudności w dostępie do materiałów kursu z powodu małej przepustowości posiadanych łączy lub niemożności połą-
D. Jaffe, Asynchronous leaming: Technology and pedagogical strategy in a dis tance leaming course, „Teaching Sociology”, 1997, 25(4) s. 262—277.
51 E. Barbrow, M. Jeong, S. Parks, Computer experiences and attitudes of students and preceptors in distance education, „Journal of the American Dietetic Association" [serial online), 1996, 96(12), p. 1280. Available from Expanded Academic ASAP via Infotrac. Data przejrzenia 7,04.1999.
N. A. Foell, R. I. Fritz, Association of cognitive style and satisfaction with distance
“ D. K. Larson, Distance education and the Web. Available at: http://www.uis.edu: 1967/ 'dlarson/dlpaper.htm - data przejrzenia 6.12.1999.
Ki G. Mastrian, D. McGonigle, Older studentperceptions of technology based learning assignments, „On-Linę Journal of Nursing Informatics” [serial online], 19971(2). Available athttp://cac.psu.edu/~dxml2/percep2.html - data przejrzenia 21.04.2000.
16 E. Barbrow, M. Jeong, S. Parks, Computer experiences and attitudes of students and preceptors in distance education, „Journal of the American Oietetic Association” [serial online], 1996, 96(12), s. 1280. Available from Expanded Academic ASAP via Infotrac. Data przejrzenia 7.04.1999.
L. J. Gifford, Graduate student ’s perceptions of time spent in taking a course by internet wrsus taking a course in a regular classroom, Proc. Of Annual Mid-South Educational Research Association Conference, November 4-6, 1998, New Orleans. LA.