112860

Wywodząc to prawo z godności osoby ludzkiej, uznawał, że jest ono wrodzone każdemu człowiekowi i ma charakter niezbywalny. Pizy zna wał przy tym, że urzeczywistnienie prawa do pracy nie jest sprawą prostą i nie może obciążać jednego tylko podmiotu. W tym kontekście pisał o potizebie powszechnej solidarności, w wyniku której wszyscy powinni ponosić konieczne ofiary i wszyscy wirnii współpracować w ustalaniu programów i porozumień, poprzez które polityka ekonomiczna i społeczna może przybliżyć rozwiązanie medostatku pracy.

• Szukając genezy prawa do pracy należy wreszcie zwrócić uwagę na doktiyny społeczno-ekonomiczne respektujące zasady, których fundamentem jest własność prywatna oraz gospodarka rynkowa. Można tu mówić o co najmniej dwóch ujęciach. Według pieiwszego. wolumen miejsc pracy jest wyłącznie funkcją efektywności gospodarki, a ta z kolei jest funkcją wolności gospodarczej Przy takim założeniu prawo do pracy jest redukowane do wolności poszukiwania i podejmowania zatrudnienia, gdyż tylko to może być przedmiotem gwarancji ze strony państwa W opozycji do takich skrajnie liberalnych zapatrywali wyrastają poglądy' zakładające niezbędność pewnej interwencji państwa na rynku pracy, korygującej efekty działania meclianizinów rynkowych, a zarazem stymulującej kreowanie nowych miejsc pracy. W tym ujęciu nie jest wystarczające zagwarantowanie wolności pracy. Państwo zobowiązane jest również podjąć działania (różnej natury) zmierzające do urealnienia szans na uzyskanie zatrudnienia oraz przyjścia z pomocą tym, którzy dotknięci są bezrobociem. Te tendencje do wzmocnienia interwencyjnej i socjalnej funkcji państwa znalazły sw^foje wsparcie w rozwoju koncepcji praw człowieka, w ramach których dostrzega się potrzebę poszerzenia oclirony prawnej przysługującej jednostce o coraz to nowe kategorie praw. zaliczanych do tzw. drugiej i trzeciej ich generacji. Wśród praw' o cliarakteize socjalnym zwykle na pierwszym miejscu wskazywane jest prawo do pracy.

1.2. Podstawy prawne

Pomimo swojej kontrowersyjności prawo do pracy, w różnym kształcie normatywnym, znajduje swoje odzwierciedlenie w pozytywnym porządku prawnym. Dotyczy to zarówno prawa ponadnarodowego, jak i praw a krajowego.

• Pierwszym dokumentem międzynarodowym, w którym znalazło się sformułowanie o prawie do pracy była „Powszecluia Deklaracja Praw Człowieka", ustanowiona przez ONZ w 1948 r. Choć akt ten nie ma mocy wiążącej, to jednak jest uznawany jako wyznacznik cywilizacyjnych standardów w dziedzime praw człowieka. Wyraźne zatem stwierdzenie w Deklaracji, ze prawo do pracy jest jednym z praw przysługujących każdemu człowiekowi należy traktować jako wyraz oczekiwania społeczności międzynarodowej, że zostaną podjęte starania o jego urzeczywistnienie, a co najmniej. że nie będzie ono ignorowane przy określaniu celów polityki