DSCN3989 (4)

c) niektóre amropozoonozy, np. bruceloza. nosacizna:

dł pasożyty wewnętrzne człowieka, których formy inwazyjne dla człowieka mogą być w glebie, np, glista ludzka, owsiki, glista psia. wło-sogłówRa, toksoplazmoza.

Oceniając stan higieniczny gleby posługujemy się wskaźnikami, które:

1)    charakteryzują rozkład substancji organicznej w głębie.

2)    świadczą o odczynie gleby. Prawidłowy odczyn gleby powinien się mieścić w przedziale pH 6,6-7&

3)    dotyczą zanieczyszczenia helmin-lologicznego gleby.

Badanu bclmintologiczne gleby wykonuję sie w kierunku glisty ludzkiej ŁAsranj lumbrieoidtrs) i włoso-

gfówk) iTmhuris fnchitini}.

Ponadto wykonuje się badania zawartości metali ciężkich w glebie.

Ochronę gleby reguluje rozporządzenie Rady Ministrów z 30.09.1980 r.*'

» sprawie ochrony środowiska przed odpadami i innymi zanieczyszczeniami OOZ utrzymania czystości i porządku w aortach i wojach.*³

4.10. Czynniki fizyczne w środowisku bytowania człowieka

Ewa LUuawtka-SiOiUtk

4.10.1. Promieniowanie jonizujące

ioaharja proces polegający na iwor/cnni jrjoów / obojętnych atomów Mb «nauk prcez ahraart Mb dołą-W«r fhrtmHW

Promieniowanie jonizujące możemy podzielić na 2 grupy główne:

■    promieniowanie korpuskulame -cząsteczkowe (elektrony, pozytruny, cząsteczki a. neutrony, protony),

■    promieniowanie elektromagnetyczne (promieniowanie rentgenowskie. promieniowanie y).

Zjawisko promieniotwórczości naturalnej polega na spontanicznej przemianie jąder atomów danego pierwiastka na jądra innego pierwiastka z równoczesnym wyproimcniowaniom cząstek a luli p. Rozpadowi temu często towarzyszy 'powstanie promieni innej natury - promieni y.

Źródła promieniowania jonizującego:

i. Źródła zamknięte - substancja promieniotwórcza jest zamknięta * hermetycznej i trwałej obudowie, która w normalnych warunkach eksploatuj cji nie powinmt ulec naruszeniu. Obudowa jest wykonnnn z metalu, szkło, masy plastycznej. Źródła takie inog.l emitować promieniowanie y, p o średniej i wysokiej energii oraz. ncuuo-ńy. Typowym przykładem są bomby kobaltowe i cezo we, aplikatory rado* we I ceżowc. Do źródeł zamkniętych zaliczamy również aparaty wytwarzające promieniowanie, np;

■    lampy rentgenowskie.

■    przyrządy wyposażone w lampy kineskopowe pracujące pod napięciem od kilku do kilkudziesięciu tysięcy V - beiatrony.

Z Źródłn otwarte - izotopy promie-nioiwórczc wykorzystywane głównie do diagnostyki w pracowniach medy* cyny nuklearnej. Charakteryzują W krótkim T_l(, (bezpieczeństwo pHCjcn-la), dużą energią (łatwość mierzeniat. łatwością wchłaniania, wybiórczością gromadzenia się w danym narządzie. Przykłady: ’ J. ^,:oJ. ''Kr. “ P. "'Xc. Źródłu otwarte stosowane w terapii: ⁿ'k ”*Au.

Urządzeniu wytwarzające promieniowanie jonizujące!

■    używane w lecznictwie aparaty rtg.

■    przyspieszaczu cząstek naładowu-nych (betairony. akceleratory, cyklotrony).

Działanie biologiczne promieniowania jonizującego

Pierwotne skutki oddziaływania promieniowania na materię żywą powstają na płaszczyźnie molekularnej, procesy jonizacji i wzbudzania zachodzą w czasie rzędu I0^A & Mechanizm działania promieniowaniu mi tej płaszczy/me nic jest ostatecznie poznany. wydaje się jednak, że dwa sposoby oddziaływania odgrywują główną rolę:

u I oddziaływanie pośrednie - promKantowanie • produkty rndiolkzy wody. uw. krótko żyjące rodniki H\ OH’. 0,11'. z których w obecności tlenu powstają nadtlenki, m.in. H.O,. Produkty ic wywierają działanie silnie utleniające, mogą /mieniąc¹ właściwości oraz sinikiU-rę związków chemicznych wewnątrz komórki. Mechanizm działania pośredniego tłumaczy większość zjawisk oddziaływnniu promu* litowania jonizującego na płaszczyźnie molekularnej i komórkowej; b) oddziaływanie bezpośrednie mu wpływ uti szczególnie wrażliwe struktury w konliWCe. Wonnie aparat chinmnsnmaln) jądra Riiooiko ••go.

Oba mechanizmy nic wykluczają się ^Tajemnic. Za najbardziej wrażliwe na dziuluntc promieniowania można uznać kwasy DNA jądra komórkowego (zaburzenia w iclt przemianach można wykryć już po niewielkich dawkach promieniowania).

Pod wpływem promieniowania dochodzić może do: zmian wstecznych i zwyrodnieniowych w komórkach, zaburzeń w przebiegu procesów metabolicznych. zaburzeń podziałów komórkowych (głównie mitozy).

Opracowano zasady ochrony przed promieniom nirm jonizującym Pracownicy narażeni na napromieniowanie zewnętrzne podlegają kontroli dawek indywidualnych. Pomiar dawek indywidualnych odbywa się*

-    metodą foUHlozyiiiciryc/itą m pomocą filmowych Mon dozymcnycz-nych (noszonych przez pracowniku w specjalnych Kasetonach).

-    metodą termoluminescencyjną o dużej czułości i uniwersalności przy różnych rodzajach promieniowania jonizującego.

Wszyscy pracownic) aaralciti na promieniowanie joili/utącc w środowisku pracy są obowią/nni do po»M.i nia się wstępnemu badaniu Jekarskic-rrrrr » specjalistyczne | przychodni me dycyny pracy. W trakcie trwaniu procy pracownicy są poddawani Iwli niom okicwiwym w cch» stwierdzeń** ewcntualnycli zmnm somatycznych Ochrona pr/rd prniiilcnłowaniciu itg im

-    n.»łnn> sinic tkUO). dr/wi. .strop),

pmllogt i okienka kontrolne li wykonane z bomnu, łWICłl4*Ck»UU. će-jtly, Ołowiu. Hluz l/tvłvw laka jest wyrażona w sauttiich to*-nowtunika ustony /    jest n>