DSCN6080 (3)

inko pierwszy rzecznik oparciu proporcji katedry na formule geometrycznej, wymienio-_v jest w protokołach dyskusji mediolańskich ,_rt0 maestro Annex Tedesco — I-Iannas de Firinihurg, budowniczy (niemiecki, następca Nicolas de Bonaventure, prawdopodobnie czynny przy mediolańskiej budowie w ciągu 1391 r.⁴¹ Wspomina się go w protokole z 1401 r. jako tego, który domagał się oparcia proporcji przekroju na trójkącie równobocznym (ii retto or-dine del triangolo). Z 1391 r., prawdopodobnie w związku z tym projektem, pochodzi słynny rysunek Gabriele Stornaloco, matematyka z Piacenzy ⁴². Przedstawia on wykres przekroju poprzecznego oparty w zasadzie na trójką-[. cie równobocznym. Jest on jednak pewną modyfikacją schematu geometrycznego. Niewymierna wysokość trójkąta (wyznaczająca wysokość nawy) jest cokolwiek podwyższona, aby umożliwić posłużenie się w wymiarach pełną jednostką miary, tzw. braccia. (Wysokość trójkąta równałaby się przy danej długości boku 83,138 br., na rysunku Stornaloco równa się 84 br.). Obliczenia Stonnaloco zharmonizowały udatnie w tak wykreślonym przekroju pionowe i poziome podziały wnętrza dzięki zastosowaniu siatki prostokątnej o wymiarach poziomych 16 br. i pionowych 14 br. Wstrzymując się na razie od komentarzy, należy zanotować I następujące fakty: zwrócenie się do matematyka o przeliczenie geometrycznego schematu w realnych jednostkach miary oraz dokonanie w związku z tym pewnej modyfikacji Abstrakcyjnego geometrycznego schematu. Wedle tego projektu zaczęto wznosić filary między nawami bocznymi i przypory naw bocznych, lecz w tymże roku jako kierownik budowy pojawia się w Mediolanie Henryk Parler z Gmiind, którego propozycje omówione są w dyskusji architektów w 1392 r.^4S Dyskusja toczy się ponownie wokół zasady przekroju, przy czym zagadnienie polega teraz na tym czy za podstawę przyjąć trójkąt czy kwadrat (Ad ąuadratum, an ad triangulumt). Propozycja wykresu ad quadratum wyszła prawdopodobnie od Parlera (choć w innym miejscu mówi się też o nim jako o zwolenniku rozwiązania na trójkącie. Być może, referował on zgromadzeniu zalety i wady obu typów rozwiązań)⁴⁴. Ostatecznie ustalono

Ryc. 13. G. Stornacolo. Wykres przekroju katedry mediolańskiej, (wg P. Franki, The Gothic , o. c., iL 15)

nawrót koncepcji trójkąta, ale nie w czystej formie proponowanej przez Hannasa, a zmodyfikowanej przez Stonnaloco. Nawrót ten (w efekcie ostateczny) doprowadził do konkluzji kompromisowej i niezbyt jasnej, różnie też interpretowanej przez różnych badaczy. Rozwiązanie proponowane przez Ackermanna jest następujące: na wysokości 28 br. schemat Stornaloco ulega załamaniu. Jednostka pionowego wymiaru siatki — 14 br. — ustępuje miejsca jednostce równej 12 br. Przekrój górnej partii kościoła opiera się teraz na trójkącie równoramiennym, powstałym z dwóch stycznych trójkątów pitagorej-skich, które wyznaczają wysokość nawy głównej na 76 br. Ackermann sugeruje iż to właśnie obniżenie nawy było dla Mediolańczyków główną zaletą wybranego systemu ^4S. Ta proporcja, jakkolwiek ostatecznie zrealizowana, była jeszcze kwestionowana w toku dalszych dyskusji, które nastąpiły w okresie pełnienia funkcji budowniczego przez paryskiego architekta Jean Mignot w latach 1399—1401. Francuz zaatakował Mediolańczyków przeprowadzając szczegółową krytykę wartości technicznej i konstrukcyjnej dotychczas wzniesionej budowy i zarzucając im generalne nieuctwo teoretyczne, a przyznając co najwyżej znajomość rzemiosła.

^(l Firimburg — Freiburg, por. P. Franki, o, c. s. 64, przy. 7.

K Omówienie tego rysunku podaje J. S. Acker-niaiin, o. c.y s. 90.

⁴⁸ Ibidem, s. 91 nn.

⁴⁴ „II retto ordine del triangolo che non puo es-sere abbandonato senza errore, como altave volte mae-stro Enrico e certo maestro Annex tedesco, primo di lui, predicarono eon alta e fedele voce nelle orre-chie dei falsi sordi” (konferencja z 1401 r., por. J. S. Ackermann. o. c.. przyp. 21).

⁴⁵ Ibidem, s. 93 n.

101