DSCN6567 (Kopiowanie)

Jak widać na ryc. 8-7 i 8-8, w procesie gastrulacji u człowieka wcześnie ma miejsce zróżnicowanie na dwa podstawowe zawiązki: embrioblast (węzeł zarodkowy) i trofoblast zwany też czasem ektodcrmą pozazarodkową. Embrioblast da początek listkom zarodkowym: ektodermie i endodermie. Ta pierwsza

zróżnicuje się następnie na epiblast (zawiązek naskórka i jego pochodnych, nabłonka części jamy ustnej i nosowej oraz niektórych komórek zmysłowych), neuroblast (zawiązek układu nerwowego) oraz wytworzy mezodermę i owodnię.

Ryc. 8-7. Gastrulacja u zarodka człowieka.

A - blastocysta z tarczką zarodkową (zbudowaną z ekto- i endodermy);

B - blastocysta w momencie zagnieżdżania się w błonę śluzową macicy (7 dzień).

C- zarodek 18-dniowy;

C, - przekrój strzałkowy przez jajo płodowe;

C.    - przekrój poprzeczny przez ciało zarodka.

D - zarodek 22-dniowy;

D,    - przekrój strzałkowy przez jajo płodowe;

D, - przekrój poprzeczny przez ciało zarodka na wysokości serca; j.c. - jama ciała;

m.p.- mezoderma pozazarodkowa; s.g. - struna grzbietowa (JD).

owodnia-

grzebienie

nerwowe ■

zarodek

rynienka.

nerwowa

Ig    cewa _ /Teff

1J    sercowa

pęcherzyk ondoderma żółtkowy pierwotny

grzebienie lnie    nerwowe^v

pęcherzyk

żółtkowy

zerodełr

pęcherzyk

'żółtkowy

Z endodermy powstaną: omocznia, pęcherzyk żóhkowy oraz struna grzbietowa i jelito pierwotne. Trofoblast różnicuje się na część zewnętrzną, mającą charakter zespólni (syncytiotrofoblast) i komórkową część wewnętrzną (cytotrofoblast). Syncytiotrofoblast wytworzy kosmówkę; błona ta swą nazwę zawdzięcza obecności licznych kosmków na powierzchni. Z czasem większość kosmków zaniknie (tzw. kosmówka gładka), natomiast kosmki zgrupowane w jednej części kosmówki powiększają się i rozrastają (tzw. kosmówka włochata): w tym miejscu powstanie łożysko.

Początkowo kosmki są zbudowane jedynie z syncytiotrofoblastu (tzw. kosmki pierwszorzędowe, porównaj ryc. 8-9), następnie jednak wnikają w nie komórki cytotrofoblastu (kosmki drugorzędowe),

dotkną

f

OKÓW

<1*fo-

■ tarnik*

tohńobbs*

/ £S

$ girncty | zygota morub

blastocysta

trofoblast

ododema

■MUCOM

'M&Ztf

tatmf

cyuarufobUe

•JMUhmbi

puaorodkosa

•■emchyma bba płodowy^

tyncytłotrofobtet

1

•koamóftŁa

ł

•tóyiko

<

Ryc. 8-9. Schematy mikroskopowej budowy kosmków ludzkiej kosmówki i łożyska (pow. ok. 70 x). A - kosmek pierwotny; B kosmek drugor/ędowy; C - kosmek trzeciorzędowy; D.ł- - kosmek ostateczny łożyska donoszonego (D - przekrój podłużny, h - pr/ckióy poprzeczny); ctf. - cytotrofoblust; *tf. - syncyuotrołóblasi (Jl>»

Ryc. IW. Schemat ilustrujący różnicowanie się Mfwc/ciftiejft/yth stmktur zarodka ludzkiego (JD).