DSCN6647 (Kopiowanie)

8.8.1.5.4.    Sen

Dla prawidłowej pracy układu nerwowego okresy świadomości winny być przeplatane okresami odpoczynku; nie oznacza to bezczynności układu nerwowego, lecz zmianęjego aktywności. Odwracalnym stanem nieświadomości, któremu towarzyszy obniżenie aktywności koty mózgu jest sen. W warunkach prawidłowych, gdy nie dzieje się nic godnego uwagi, zmniejsza się liczba bodźców docierających do kory mózgu i przychodzi sen. W warunkach nieprawidłowych sen może nadejść nawet w przypadkach wymagających znacznego skupienia uwagi - na przykład zdarzają się przypadki zaśnięcia kierowców podczas prowadzenia samochodów albo lotników za sterami samolotów bojowych w czasie wojny. Zaspokojenie potrzeby snu należy bowiem do podstawowych potrzeb biologicznych organizmu.

Wyróżniamy dwie fazy prawidłowego snu; fazę REM (od angielskich słów; rapid eye movements, co oznacza „szybkie ruchy gałki ocznej"), zwaną teżsnem paradoksalnym oraz fazę SEM, zwaną też snem wołnofalowym albo normalnym. W fezie snu normalnego obniża się ciśnienie krwi, zwalnia szybkość oddechu, spada tempo metabolizmu i nieznacznie temperatura ciała. W fezie tej w EEG pojawiają się charakterystyczne fale delta (ryć. 8-71). W fazę REM osoba śpiąca wchodzi mniej więcej co 90 minut: w sumie zajmuje ona mniej więcej jedną czwartą czasu trwania snu. W tym czasie pod zamkniętymi, lecz trzepoczącymi powiekami następują szybkie ruchy gałek ocznych, zaś mózg wysyła nieregularne fale beta. Prawdopodobnie podczas fazy REM przeżywamy marzenia senne: powstają one zapewne w wyniku działania adrenaliny uwalnianej z wstępującego układu siatkowatego. Dla pełnego wypoczynku potrzebne są obie fazy snu- uczestnicy doświadczeń, których budzono w fazie REM, wykazywali objawy znacznego zmęczenia oraz niepokoju, a po zakończeniu doświadczeń okres szybkich ruchów gałek ocznych trwał w ich snach dłużej niż normalnie. Większość środków nasennych wydłuża czas snu, skracając jednocześnie fazę REM, a zatem nie umożliwiająone pełnego wypoczynku we śnie. Człowiek cierpiący z powodu bezsenności staje się zmęczony, rozdrażniony i nie jest w stanie prawidłowo wykonywać codziennych czynności; jest możliwe, iż podczas snu układ nerwowy pozbywa się trujących substancji, które powstają podczas czuwania.

Kłopoty ze snem przeżywąjączęsto ludzie dokonujący dalekich podróży, zwłaszcza na przeciwną półkulę, gdzie rytm dnia i nocy jest odwrotny. W takich warunkach przez pewien okres czasu ludzie nie mogą spać w nocy, a bardzo łatwo zasypiają w dzień. Za rytmikę snu odpowiedzialne są jądra w podwzgórzu oraz w pniu mózgu, funkcjonujące jako biologiczny zegar; otrzymują one z siatkówki oka dane o zmianach natężenia światła. Pobudzenie neuronów w ośrodku snu REM powoduje wydzielenie noradrenaliny, zaś w ośrodku snu SEM - serotoniny.

8.8.1.5.5.    Inteligencja. Choroby umysłowe

W ostatnich latach XX wieku w kolorowych polskich czasopismach ukazała się bardzo ciekawa reklama polskich linii promowych Polferries (oferujących podróże z Polski do Skandynawii). Reklama jest następująca: duże (na całą stronę) zdjęcie przedstawia płynący po morzu prom, zaś w górnym prawym rogu znajdują się trzy fotografie o formacie legitymacyjnym. Prezentują one, poczynając od lewej: pana kapitana promu (w czapce kapitańskiej, z wąsami i z brodą, uśmiechniętego), panią odpowiedzialną za obsługę pasażerów (w granatowym mundurze) oraz pana kucharza z patelnią na ramieniu. Pod panem kapitanem napisano: IQ 140 (IQ oznacza wskaźnik inteligencji; przeciętnie wynosi on 100; 140 to poziom bardzo wysoki). Pod panią - zastępcą kapitana odpowiedzialną za pasażerów widnieją trzy liczby: 90-60-90(gdyby ktoś z Czytelników nie wiedział, to wyjaśniam, iż są to obwody: w biuście, pasie i w biodrach, podane w centymetrach; o właśnie takich wymiarach marzy każda dziewczyna ubiegająca się o tytuł Miss). I pod panem kucharzem: 140 kg (tym razem ciężar ciała). Uważam tę reklamę za genialną - w największym skrócie podaje informację o tym. co dla przeciętnego pasażera najważniejsze: o ponadprzeciętnej inteligencji kapitana promu, o urodzie i wymiarach pani opiekującej się pasażerami oraz o tym, że posiłki na promie są wyjątkowo smaczne. Aoro kucharz nie może się powstrzymać przed ich podjadaniem.