DSCN6640 (Kopiowanie)

90

Biologia — repetytorium dla maturzystów i kandydatów na uczelnie mt-dycą.

Przewaga układu przywspółczulnego oznacza odprężenie, trawienie, odpoczynek i sen (wilk ty najadł). Krew skierowana zostaje do trzewi, gdzie rozszerzają się naczynia i wydzielone zostają soki trawienne. Następuje zwężenie naczyń tętniczych w mózgu i mięśniach, zwolnienie oddechów i akcji serca, obniżenie ciśnienia krwi, zwężenie źrenic.

Tabela 8-X. Porównanie budowy i działania układu nerwowego współczulnego i przywspółczulnego

Charakterystyka (bądź efektor)	Układ współczulny	Układ przywspółczulny
Okolica, z której	Pierś i owo-lędźwiowa część rdzenia	Mózg i krzyżowa część rdzenia
wychodzą nerwy	kręgowego	kręgowego
Włókna przedzwojowe	Krótkie, zmielinizowane (białe), typu B, wydzielają acetylocholinę	Długie, zmielinizowane (białe), wydzielają acetylocholinę
Włókna zazwojowe	Długie, bezrdzenne (szare), typu Cs, wydzielają noradrenalinę	Krótkie, zmielinizowane (białe), wydzielają acetylocholinę
Lokalizacja zwojów	Wzdłuż kręgosłupa	Obwodowo
Działanie na serce	Zwiększenie liczby i siły skurczów	Zmniejszenie liczby skurczów
Działanie na oskrzela	Rozszerzanie	Zwężanie
Tęczówka oka	Rozszerzenie źrenicy	Zwężenie źrenicy
Gruczoły ślinowe	Pobudza wydzielanie gęstej, lepkiej śliny	Pobudza wydzielanie obfitej, wodnistej śliny
Jelita	Hamuje skurcze jelit	Pobudza motorykę i wydzielanie
Wątroba	Pobudza przekształcanie glikogenu w glukozę	Brak oddziaływania
Męskie narządy	Zwężenie naczyń krwionośnych;	Rozszerzenie naczyń krwionośnych;
płciowe	cjakulacja	erekcja
Rdzeń nadnerczy	Pobudzenie wydzielenia adrenaliny i noradrenaliny	Brak oddziaływania
Tkanka tłuszczowa	Uwalnianie wolnych kwasów tłuszczowych z adipocytów	Brak oddziaływania

Noradrenalina i adrenalina, wydzielane w następstwie pobudzenia układu współczulnego, działają na komórki efektorowe poprzez dwa typy receptorów: receptory adrcnergiczne a i b. Pobudzenie receptora a powoduje zmniejszenie ilości cAMP w komórce i otwarcie kanałów wapniowych; receptor b to kompleks cyklazy adenylowej z ATP i jego pobudzenie— poprzez wzrost stężenia cAMP - rozpoczyna m. in. glikogenolizę (porównaj też ryc. 5-67). Natomiast acetylocholina (wydzielana na zakończeniach zazwojowych układu parasympatycznego) łączy się z receptorem muskarynowym i z receptorem nikotynowym. Znajomość budowy i funkcjonowania receptorów ma istotne znaczenie praktyczne dla medycyny. Na przykład wiadomo, że alkaloid wilczej jagody — atropina— blokuje receptor muskarynowy Zatem podanie atropiny spowoduje przewagę układu współczulnego (który nie jest blokowany) nad przywspółczulnym . Okulista zamierzający obejrzeć wnętrze gałki ocznej pacjenta wkrapla mu najpierw do worka spojówkowego kroplę leku będącego pochodną atropiny, co powoduje rozszerzenie źrenicy Bez tego środka farmakologicznego badanie byłoby niemożliwe, bo źrenica kurczyłaby się odtuchowo pod wpływem światła padającego na siatkówkę.

HM. I .S. Czynności układu nerwowego

Juk pamiętamy, jednym Z zadań ukłudu nerwowego jest odbieranie bodźców, analuowuutKk Najprostszym i najstarszym sposobem n-kacji na bod/.cc

ia&iisu

iiBsnżYinti

ąuocpcao

sfaaaAaia