DSCN6646 (Kopiowanie)

Biologia - repetytorium dla maturzystów I kandydatów na uczethie mejym.

Uczenie sl£ Irommowanlei przez wgląd jest najwyższą formą uczenia się. Zdolność do rozumowania pracz wgląd jest uzależniona od inteligencji (a więc od umiejętności posługiwania się myśleniem). Nic więc dziwnego, że ta forma uczenia się obserwowana była praktycznie jedynie u najwyżej stojących ewolucyjnie kręgowców, tzn. u ssaków i ptaków. Jeżeli zwierzę nie może bezpośrednio dostać się do widocznego pokarmu, szuka innych rozwiązań, aby go zdobyć. Np. szympans, widząc wiązkę bananów za szybą, rozbije w końcu szybę kamieniem lub gałęzią i owoce zdobędzie. Uwiązany na łańcuchu pies domyśli się. że kawałek kiełbasy na sznurku można osiągnąć, przyciągając łapą sznurek. Zięby z Wysp Galapagos posługują się czasami cienkimi gałązkami do wygrzebywania larw chrząszczy spod kory. Im szybciej i po popełnieniu mniejszej liczby błędów zwierzę rozwiązuje problem, tym z reguły wykazuje większą inteligencję.

Wdrukowanie lub wpajanie tang.: imprinting) występuje u zwierząt, których młode zaraz po urodzeniu się są w stanie chodzić, towarzysząc rodzicom w wędrówkach (ptaki zagniazdowniki, przeżuwacze). Wdrukowanie polega na tym, że noworodek przywiązuje się do pierwszego dostrzeżonego poruszającego się obiektu. W naturze z reguły obiektem takim jest matka; lecz jeśli kaczęta lub kurczęta urodziły się w inkubatorze, będą towarzyszyć swemu opiekunowi. Mało tego-w okresie dojrzałości płciowej poszukiwać będą swego partnera wśród przedstawicieli tego gatunku, który został „wdrukowany". Podatność na wpajanie występuje tylko w bardzo krótkim okresie życia - noworodkowym i wczesnego dzieciństwa. U zwierząt, u których nie opisano typowego wdrukowania, ten najwcześniejszy okres życia wywiera ogromny wpływ na kształtowanie się przyszłych więzi między gatunkowych. U ludzi dzieci w okresie do 3 roku życia są niezmiernie wrażliwe na odłączenie od matki; prawdopodobnie szereg negatywnych zjawisk, obserwowanych w społeczeństwach, w których powszechna jest (lub była) praca zawodowa kobiet, zostało spowodowanych wychowywaniem najmłodszych dzieci w żłobkach.

Ab*⁵

szadzę slTr-

fds*¹ny

^jjgzajszyWć .£**>•* jj# oddechu [ ^jfięjsięchars _;ł anut w sin I^RMiilecz estaefalet

8.8.1.5.3. Aktywność elektryczna mózgu

Przemiany biochemiczne w komórkach mózgu w okresie ich czynności wyzwalają zmiany potencjałów elektrycznych. Zmiany te można rejestrować jako tzw. „fale mózgowe”, a aparatura rejestrująca nosi nazwę elektroencefalografu. Zapis fal określa się jakoelektroencefalogram (EEG) i jest on przedstawiony na ryc. 8-71. Elektrody przyłożone do różnych części głowy rejestrują aktywność poszczególnych ośrodków kory. I tak np. falc alfa (rytmiczne, o częstości 9-10 Hz) pochodzą przede wszystkim z ośrodków wzrokowych w płacie potylicznym i wysyłane są wówczas, gdy pacjent ma zamknięte oczy i znajduje się w stanie pełnego spoczynku. Po otwarciu oczu fale alfa zanikają. Fale beta, o wysokiej częstotliwości charakterystycznej dla stanów pobudzenia czynności umysłowej, wysyłane są np. podczas intensywnej nauki (a zatem chyba teraz, gdy czytasz ten podręcznik). Fale teta powstają u dorosłych ludzi w stanach stresu emocjonalnego (np. podczas

egzaminu). W spoczynku emitowane są głównie regularne fale beta, natomiast podczas snu powstają fale delta (o znacznej amplitudzie i niewielkiej częstotliwości).

Badanie EEG umożliwia rozpoznanie wielu chorób, np padaczki (pojawiają się fale o nienormalnej amplitudzie), gu/* mózgu, uszkodzenia mózgu (np. po wypadku).

Po otwarciu czaszki (np. w czasie operacji pfzeprowadaM) na mózgu) potencjały elektryczne można rejestrować pr/ykhdsM* elektrody bezpośrednio do kory; taki zapis nosi ni/'"' clcktrokortykogramu (ECoG).

dana

Ryc. 8-71. Eleklroencefalogram (EEG) człowieka podczas spoczynku (lale alfo), pobudzenia (falc beta i icta) oraz snu (lale delta).

ląmtww Upnpoczyr | Blntaywali RU mchów g | ■śacassnn.s Kai Człowiek “Srowykra | ^Wydisubst ®Wyzesn

lifcie tytr