DSCN6707 (Kopiowanie)

156

Biologia - repetytorium dla maturzystów I kandydatów na uczelnie mtdycat

Usuwanie kału określane jest jako defekacja. Rozciągnięcie odbytnicy przez obecne w niej masy kałowe powoduje odruchowy skurcz mięśniówki i uczucie parcia na stolec. Wewnętrzny zwieracz odbytu jest niezależny od woli, natomiast rozluźnienie zewnętrznego zwieracza uzależnione jest od aktu woli. Defekacja zatem uzależniona jest od skurczu zewnętrznego zwieracz odbytu.

8.8.7. Układ wydalniczy

Podstawowym zadaniem układu wydalniczego jest wydalanie (to znaczy usuwanie z organizmu zbędnych końcowych produktów przemiany materii - na przykład mocznika albo kwasu moczowego. Ale układ wydalniczy pełni także inne funkcje, jak chociażby:

I metaboliczną- polegającązjednej strony na odtruwaniu organizmu, poprzez degradację wielu związków aktywnych biochemicznie, a:

*    regułacyj ną - której wynikiem jest zapobieganie utracie substancji niezbędnych do życia (np. wody, sodu, potasu), a także utrzymanie stałej objętości, składu i odczynu oraz ciśnienia osmotycz-nego płynów ustrojowych (przede wszystkim krwi i limfy);

•    wewnątrzwydzielniczą-polegającą na produkcji i wydzielaniu hormonów (np. reniny czy etytropoetyny).

Układ wydalniczy u człowieka składa sie z nerek, moczowodów pęcherza moczowego i cewki moczowej fryc. 8-104).

Nerka (łac.: ren; gr..nephros [czytaj:    II8-104. Schemat układu moczowego (JD)

nefros]) jest narządem parzystym. Każda z dwóch nerek (lewa i prawa) znajduje się na tylnej ścianie jamy brzusznej i leży poza otrzewną (tzw. położenie zaotrzewnowe) na poziomie pomiędzy dwunastym kręgiem piersiowym (Xljgp a drugim kręgiem lędźwiowym (L₂). Przeciętna długość nerki to 11-12 | cm, szerokość 4-7,5 cm i grubość 2,5-4,5 cm. Wymiary te - podobnie jaki masa nerki-są proporcjonalne do masy ciała; u mężczyzn nerka waży przeciętnie od 125 do 170 g, u kobiet 110-160 g.

Kształt nerki jest fasolowaty, z wyraźnie zaznaczoną zatoką (łac.: sinus renalis) i wnęką (łac.: hilus renaiis). W zatoce mieści się miedniczka nerkowa (łac..pelis renalis) wraz z kielichami (ryc.

8-105), natomiast do wnęki dochodzi tętnica nerkowa (łac.: arteria renalis), a wychodzi z niej żyła nerkowa (łac.: vena renalis).

Nerka pokryta jest łącznotkankową torebką i otoczona dość grubą warstwą tkanki tłuszczowe) (która utrzymuje nerkę we właściwym położeniu anatomicznym i chroni ją od urazów). Na przeknr ju nerki (ryc. 8-105) możemy zaobserwować dwie części narządu: część korową czyli korę nerki lhc :coriex renis) i część rdzenną (rdzeń nerki - łac.: medulla renis). Część korowa ma grubi** około 1 cm i stanowi 3/4 miąższu nerki. Występuje ona pod torebką oraz wnika między jednostki strukturalne rdzenia (tzw. piramidy), tworząc slupy nerkowe. Rdzeń tworzy piramidy nerkowe (w liczbie od 10 dO 18 w każdej nerce), zwrócone podstawą w kierunku kory; natomiast Sg*

pi*

1

drugiej strony na wytwarzaniu licznych substancji;

Ryc. 8-105. Budowa anatomiczna nerki człowieka (JO)

ht.H06.St

łwnprzykl

UD)

■ glBi

J^ikat

J^kanali

mm

S?⁰*

SŚK

IBm

asap