DSCN7814

I l(>

M.uifs/.m Ahkol.ih /\ I'

nach, które były dotąd rosyjską strefą okup.u \ |ną Iłyl.i u k i nad/ir ja, j** można rozpocząć tam nowe życie.

Porozumienie w Poczdamie zapewniło też wymianie wo|sk sowim ki« h /1 ,, Tu/ po powrocie do Warszawy w dniu 2 sierpnia I ‘>4 >. siły dcmokraiyc/nr w |_y. dzie Tymczasowym uzyskały ogłoszenie ogólnej amnestii dla Armii krajowej s* włączono do niej jednak przywódców, komuniści wiedzieli, ze Żołnierze. h*.;,. stali wiernie za nimi przez cały okres podziemnych walk / Niemcami. pr/yjmąnit chętnie amnestię, która nie objęła ich dowódców. Celem tego ro/łamu b\ł«> odd/i, lenie oficerów od szeregowy ch. Ale odważni oficerowie Armii krajowe) dali ro/ka/ swoim podkomendnym ujawnienia się i dołączenia do społeczeństwa. I oto na vku tek aktu poświęcenia, który zagrażał życiu tych. którzy wydali te rozkazy. vsięce| niż dwieście tysięcy członków Armii krąjowej i Batalionów Chłopskich wróciło do normalnego żyda. Zaoszczędziło to Polsce dalszego rozlewu krwi.

W połowie sierpnia wezwano członków Rządu Tymczasowego do Moskwy m konsultacje w sprawie naszych łączny ch reparacji wojennych. Dowiedzieliśmy się jednak po przybyciu na kreml, ż.e będzie omawiana nie tylko sprawa reparacji, ale też. i sprawa granic. Mówiliśmy nąjpierw o reparacjach. Mołotow poinformował nas na pierwszym posiedzeniu, że nasz udział w tym, co Rosja zamierza wydostać od Niemców, będzie yvynosił piętnaście procent. Miało to być w przybliżeniu około pięćset milionów dolarów .

„Polska ma więcej szczęścia niż Rosja", skarżył się. „Dostaniecie te pieniądze w dodatku do sześciu bilionów dolarów , które Już. otrzymaliście".

Jakie sześć bilionów", zapytałem zdumiony.

„Czy pan nie rozumie?", zapy tał Mołotow ozięble. „Polska oddała Rosji ziemie wschodnie. Wartość pozostawionej tam własności wynosi trzy i pół biliona dolarem, podczas gdy wartość tego, co Polska dostała od Niemiec wynosi dziewięć i pół biliona. Jest więc jasne, że Polska zyskała sześć bilionów dolarów".

Nim zdołałem zakwestionować Jego sposób liczenia, dodał: Jeżeli chodzi o Związek Sowiecki, to staramy się nakłonić Stany Zjednoczone i Wielką Brytanię, aby nam przyznano ty lko dziesięć bilionów ty tułem reparacji od Niemiec, ale om stwarzają nam trudności.

Jedną chwileczkę", powiedziałem. „Mówi pan, że wartość własności w nowej części Polski na zachodzie wynosi dziewięć i poł biliona. Czy pan nie pamięta, ie zabraliście z ty ch ziem fabry ki, koleje, zakłady przemysłowe, domy i Inwentarz żywy i wszy stko to, co mogliście wywieźć do ZSRR?".

Mołotow śmiał się / tego. szy dząc. „O, to wszy stko warte jest najwyżej pięćset milionów", po czym natychmiast odroczył zebranie.

W drugim dniu naszych „rozmów handlowych" w Moskwie, Bierut, Hilary Mitu -minister Handlu i Przemy słu i wiceminister spraw zagranicznych - Zygmunt Modzelewski zgodzili się na oddanie ZSRR 51 procent udziału w posiadaniu i zarządzie dóbr, które otrzymaliśmy na zachodzie, mimo zastrzeżeń konferencji w Poczdamie. że własność ta miała by c administrowana wyłącznie przez Polskę. Bierut i inni zjawili się dopiero o szóstej wieczorem w naszej kwaterze, najwyraźniej zadowoleni z umowy, którą zawarto. Premier Osobka-Morawski nie był zaproszony na konferencję 1 by ł mocno urażony. Powiedział mi Jednak co się stało. Radziłem mu. aby bronił Polskę przed tego rodzaju presją i pokazałem mu odpowiedni paragraf umowy w Poczdamie, który wyraźnie odmawiał Rosji prawa stawiania takich żądań.

(.idy spotkaliśmy się na zebraniu następnego dnia, był po raz pierwszy po mąjei stronie. „Nie zgodzę się nigdy na to, co zrobiliście", wykrzyknąłem i Osóbka-