skanuj0012

Budownictwo wielorodzinne występuje na terenach wiejskich również w osiedlach, które były niegdyś miastami. Są to przeważnie kamieniczki dwu- lub trzykondygnacyjne usytuowane wokół rynku i przy pobliskich ulicach. Z reguły partery zajmowały dawniej warsztaty i sklepy, zaś górne kondygnacje były mieszkalne. Często domy takie mają niski standard mieszkań i wymagają modernizacji.

3.3. Budownictwo związane z infrastrukturą ekonomiczną i społeczną

W rozwoju przestrzennym osiedla wiejskiego ważną rolę odgrywają obiekty infrastruktury. Na przestrzeni kilku wieków takie budynki jak: kościół, szkoła, gospoda czy sklep tworzyły centrum zabudowy danej wsi. W miarę upływu lat i zachodzących zmian w gospodarce oraz poziomie życia ludności pojawiały się na wsi obiekty związane z kulturą, ochroną zdrowia, administracją itp. Wznoszone budynki łączyły często kilka funkcji, np. usługi gastronomiczne z salą widowisko-wo-taneczną. O tym, w jaki sposób sytuowano poszczególne obiekty decydowało wiele czynników, m.in. tradycje regionalne, układ przestrzenny osiedla, jego ranga w sieci osadniczej, wreszcie możliwości ekonomiczne inwestorów i poziom sztuki budowlanej.

W zależności od rangi, jaką pełni wieś w hierarchii sieci osadniczej zależy liczba i rodzaj usług, jakie oferuje ona mieszkańcom. Inny zakres usług będzie w małej, typowo rolniczej wsi, a inny w ośrodku gminnym, który obsługuje kilka lub kilkanaście jednostek osadniczych. W pierwszym przypadku wystarczy nieduży sklep ogólnospożywczy, w drugim dąży się do stworzenia ośrodka usługowego. Wę wsi gminnej skupiają się przeważnie takie obiekty jak: urząd gminy, bank, kościół z urzędem parafialnym, poczta, szkoła, ośrodek zdrowia, biblioteka, sklepy spożywcze i branżowe itp. Oczywiście jest szereg wsi, które posiadają tylko niektóre z ww. usług, np. szkołę filialną, sklep, ewentualnie warsztat naprawczy. Poza tym występują we wsiach: warsztaty związane z motoryzacją, stacje paliw, zakłady usług budowlanych, punkty skupu płodów rolnych, mleczarnie, czasami także usługi turystyczno-hotelarskie [7].

Wszelkie funkcje usługowe wymagają określonych form budownictwa i działek budowlanych odpowiedniej wielkości. Część obiektów ze względu na wiek i wartość architektoniczną ma charakter zabytkowy, np. kościoły, cerkwie, młyny, zajazdy, pałace i w związku z tym podlegają ochronie konserwatorskiej (rys. 4).

Korzystne jest grupowanie niektórych usług, np. handlu, gastronomii i rzemiosła lub urzędów gminy i stanu cywilnego z ośrodkiem kultury. Dla mieszkańców stanowi to ułatwienie i oszczędność czasu na dojście. Również pod względem zagospodarowania przestrzennego takie rozwiązanie jest dobre, pozwala połączyć miejsca postojowe, lepiej zorganizować dojazdy, a także stworzyć interesujące układy architektoniczne.

Niektóre usługi mają jednak charakter uciążliwy lub niebezpieczny dla otoczę nia i w stosunku do nich wymagane są strefy ochronne. Wymienić tu należy; atu cje paliw, ubojnie, masarnie itp.

iiyn 4. Przykład obiektu infrastruktury społecznej o charakterze zabytkowym koftt.lól XVII w. i szkoła z połowy XIX w. (wieś Brzezia Łąka k. Wrocławia)

-Inko przykład obiektu infrastruktury społecznej na terenach wiejskich posłużyć szkoła, która od wielu lat tworzyła w swoim środowisku nie tylko instytut |ę 1‘s/iutrącą dzieci, ale także pewnego rodzaju ośrodek kultury.

I'młynek szkoły stanowił ważny element w architekturze i krajobrazlo wsi Już miki usytuowanie szkoły świadczyło o jej randze; mieściła się bowiem w mmi Iiiiiii zabudowy wsi, zwykle w pobliżu kościoła Budynek szkolny, wprawdzie <» ■1'iomnym wystroju, był jednak dość obszerny i tworzył bryłę wyraźnie widoczne wn wsi Dzisiejsze szkoły wiejskie różnią się od dawnych usytuowaniem I etoi ze ulem, a takźo archltektui-t zabudowań ob«tjmiij.|o.| o wielo s/tMszy piegiem fiiuk < |i Mielny.