DSCN7876

Biotop zajmowany pna bobry i ich oddziaływanie na środowisko___

sektory wypełnione wodą. Zapewnia to ukrycie się bobrów w wodzie nacalejdfo^ kanału. Na torfowiskach często spotyka się kanały (właściwie korytarze) przebieg^ pod powierzchnią gruntu, są one zazwyczaj wypełnione wodą a ich wyjścia prow^ do żerowisk. Są one swoistymi anastomozami ogarniającymi całe terytorium. Op^ długich kanałów bobry kopią prowizoryczne schronienia na granicy wody i lądu lii nisze - które umożliwiają ukrycie się podczas zaskoczenia przez intruza Często bobw nie kopią specjalnych kanałów, powstają one samoistnie przy wielokrotnym przechodzeniu i transporcie gałęzi. Postać kanałów transportowych czasem przyjmują również małe deki, które zostały pogłębione przez bobry i zabudowane szeregiem małych tan

Z innych śladów pozostawianych przez bobry można wymienić rampy (ścieżki) powstające w miejscach wychodzenia przez bobry na brzeg oraz stoliki pokarmowe, miejsca ptzy brzegu gdzie bobry ogryzają gałązki. Na jednym stoliku często spotyka się nawet kilkadziesiąt gałązek o średnicy od kilkunastu milimetrów do kilku centymetrów i długości do 2 metrów.

7.3. Ścinanie drzew

Zdolność bobrów do ścinania drzew jest jedną z ich najbardziej charakteiystycznych cech. Bobry powalają drzewa w celu dostania się do cienkich gałęzi o najcieńszej korze i mających największą wartość energetyczną oraz zdobycia materiału dobudowy tam i domków. Średnica ścinanych drzew wynosi od kilku centymetrów do nawet 1 metra. Tempo ścinania zależy od wielu czynników - położenia drzewa względem brzegu, gatunku drzewa, okoliczności pracy, ale również motywacji zwierzęcia. Zazwyczaj drzewo o grubości kilkunastu centymetrów jest ścinane w ciągu jednej noty, do grubszych bobry powracają przez kilka nocy. Z powalonego drzewa obcinane są najcieńsze gałęzie, w dalszej kolejności pień jest kawałkowany na odcinki około metrowej długości, lub ogryzany z kory “na miejscu”. Często zdarza się, że ścięte drzewa nie są wykorzystywane, lub bobry jedynie ogryzają pień i nie ścinają drzew. Nie jest znany powód takiego zachowania Niezwykle rzadko zdarzają się przygniecenia bobra przez walące się drzewo, literatura podaje jedynie kilka takich przypadków.

Najczęściej bobry ścinają grubsze drzewa w pobliżu brzegu, a cieńsze - w dalszej odlegjtośd Powodem jest oszczędzanie sił przy transporcie drewna.

ma

■^rrn

8. Wpływ bobrów na środowisko ^/ \

^ Kra®*

8.1. Tworzenie terenów podmokłych

Stawy bobrowe utrzymują wodę na poziomie stosunkowo stałym w porównaniu do poziomu wody w cieku. Jest to spowodowane tym, że woda przelewa się przez koronę (szczyt) tamy, a wszelkie jej uszkodzenia są natychmiast naprawiane. Powierzchnia rozlewisk bobrowych może osiągać kilkadziesiąt hektarów, zwłaszcza na terenach nizinnych lub w przypadku budowania przez bobry wielu kolejnych tam na cieku. Pojedynczy staw może magazynować różną ilość wody - w ogromnym przybliżeniu od 100 do 200 000 m³, jednak co najmniej drugie tyle mieści się w osadach przechwytywanych przez tamy (a jedna niewielka tama może ich zatrzymać około S 000 m³ rocznie (Naiman, 1988) i gruncie otaczającym staw. Siedliska bobrowe, wliczywszy obszar podwyższonego poziomu wody gruntowej, działają więc jak gąbka chłonąc wodę wiosną i oddając w lecie. Po pojawieniu się tam zwiększeniu ulega retencja zlewni. Jej wielkość będzie zależeć od zagęszczenia siedlisk bobrowych i kształtu zlewni, jak również warunków glebowych i stosunków wodnych. Stawy bobrowe lokalnie zmniejszają szczyt fali powodziowej. W ich okolicy podwyższa się i stabilizuje poziom wody gruntowej, zmniejsza się erozja oraz zwiększa osadzanie cząstek mineralnych i organicznych. Inicjowane są naturalne procesy bagienne. W przypadku sprzyjających warunków hydrologicznych (wolny prąd) i rzeźby terenu deki bywają zabudowane kolejnymi tamami tak gęsto, że trudno jest znaleźć odcinki, w których woda płynie swym pierwotnym korytem. Woda przelewająca się przez tamę wpływa do następnego stawu, rozlewa się na szerokiej powierzchni, powoli płynie w stronę tamy, lub bocznych kanałów, tam przyspiesza nurt, trafia do następnego stawu. Fala wezbraniowa po dużych deszczach lub na wiosnę rozkłada się na większej powierzchni, trąd swój impet

Kopanie nor i kanałów przez bobry, transportowanie drewna z lądu oraz podwyższanie poziomu wody w wyniku budowy tam, poważnie zmieniają charakter i kształt linii brzegowej cieku lub zbiornika. Nurt staje się łagodniejszy, woda wnika w kanały, pojawiają się wypłycenia i zagłębienia. Brzeg jest stabilizowany przez zarośla wierzby, które bardzo często wyrastają z gałązek pozostawianych przez bobry.

Tamy bobrowe w górnym biegu rzek są jednym z najbardziej widocznych i charakterystycznych efektów inżynierskiej działalności bobrów wpływającym na renaturalizację. Tymczasem iówrneż te rzeki w środkowym i dolnym biegu, które są zasiedlone przez bobry, zmieniają się w kierunku bardziej naturalnych. Zawalanie się starych, nieużywanych nor zmienia profil brzegów na bardziej łagodny. Stopniowo odtwarzają się

49