DSCN8227 Kopia

Preferencje pokarmowe bobra europejskiego na terenie Wigierskiego Parku Narodowego

Badania i obserwacje terenowe prowadzone były w sezonie wegetacyjnym roślin oraz wiosną w latach 1999-2000. Prace wstępne polegały na wyborze powierzchni badawczych zlokalizowanych w trzech przekrojowych środowiskach:

a)    środowisko śródpolne - wsie: Królówek oraz Piotrowa Dąbrowa (Obwód Ochronny Lipniak),

b)    środowisko fitosocjologicznie „bogate” - rzeki: Wiatrołuża oraz Maniówka (Obwód Ochronny Lipniak),

c) środowisko fitosocjologicznie „ubogie” - Suchar Wielki (Obwód Ochronny Słupie), Suchar Widny (Obwód Ochronny Mikołajewo).

Powierzchnie badawcze wyznaczono w miejscach występowania kompleksów nor i żeremi z wyraźnymi śladami bytowania bobrów. Właściwe prace polegały na założeniu prostopadłym do brzegów wód transektów o stałej szerokości 2m. Za minimalną długość transektów przyjęto 50 m., zaś w celu dokładnego uchwycenia zmian w środowisku jak również stopnia penetracji terenu przez bobry, wartość tą zwiększano wraz z występowaniem zgryzień na powierzchniach badawczych. Dla dokładniejszego zobrazowania zmian zachodzących pod wpływem działalności bobra, wszystkie transekty podzielono na podpowierzchnie, których granice przebiegały co 10 m. począwszy od linii brzegowej/'

/ Właściwe prace polegały na:

V opisie i klasyfikacji zgryzień wszystkich gatunków drzew I krzewów Występujących na wyznaczonych transektach. Wykorzystując zapisy Historyczne Wigierskiego Parku Narodowego dotyczące inwentaryzacji czynnych stanowisk bobrowych, ustalono terminy pierwszych^zasiedleń badanych terenów przez rodziny bobrowe. Obserwacje prowadzoną były jesionią 1999r. i dotyczyły inwentaryzacji wszystkiej również najstarszych zgryzień.

- powtórnej inwentaryzacji zgryzień bobrowych na wyznaczonych transektach, w okresie wiosennym 2000r. Obserwowano wyłącznie świeżo uszkodzone drzewa i krzewy, zgryzione w okresie największego oddziaływania bobrów na środowisko leśne.

Zasady klasyfikacji ujętych w pracy zgryzień przyjęto według następujących parametrów:

I    klasa zgryzień - pniak

II    klasa zgryzień - pniak z trzymającym się na nińn powalonym drzewem lub krzewem

III    klasa zgryzień - nadgryzienie - uszkodzenie drewna i łyka stojącego drzewa i krzewu

IV    klasa zgryzień - okorowanie stojącego drzewa lub krzewilJi

O klasa zgryzień - brak uszkodzeń ^

Wykorzystując przyjęte warianty wyliczono ilościowe oraz proco... wartości analizowanych parametrów na powierzchniach badawczych. Umożliwiło to dokładne określenie zmian, jakim ulega środowisko naturalne pod wpływem działalności bobra Na podstawie przeprowadzonej inwentaryzacji zgryzień, poddano obserwacji ogółem 19577 drzew i krzewów, w tym (odpowiednio dla każdej powierzchni):

Królówek - 3904 szt.

Piotrowa Dąbrowa - 1775 szt.

Maniówka - 2614 szt.

Wiatrołuża - 8045 szt.

Suchar Wielki -1730 szt.

Suchar Widny - 1509 szt.

Prowadzona przez służby terenowe Wigierskiego Parku Narodowego inwentaryzacja czynnych stanowisk bobra europejskiego, pozwoliła na odtworzenie historii pierwszych zasiedleń badanych terenów przez bobry. Suchar Wielki zwierzęta zasiedliły w 1989r., Suchar Widny w 1990r., stanowiska w środowisku śródpolnym — Królówek i Piotrowa Dąbrowa w 1985r., natomiast rzeki Maniówka i Wiatrołuża w latach 1990/91. Średnio dla wszystkich badanych powierzchni okres penetracji terenu przez bobry (do X 1999r.) wyniósł 10 lat. Informacje te pomocne były przy określeniu stanu drzewostanów w okresie od wkroczenia na nie bobrów do momentu inwentaryzacji zgryzień bobrowych w miesiącach Vlll-X 1999r. oraz powtórnej obserwacji w okresie lll/IV 2000r. Porównanie stanu ilościowego i gatunkowego pomiędzy obydwoma okresami, pozwoliło określić co zostało zgryzione w strefie penetracji terenu przez bobry, w sezonie jesienno-wiosennym. Okres ten charakteryzuje się największym oddziaływaniem bobrów na roślinność drzewiastą i krzewiastą.

Stwierdzono, iż wybiórczość pokarmowa zwierząt w stosunku do drzew | i krzewów nie jest w pełni odzwierciedleniem preferencji pokarmowych bobrów. Prawdopodobnie część zgryzanych drzew i krzewów jest wykorzystywana do budowy żeremi i tam, a nie jako pokarm.

Rozpatrując preferencje pokarmowe stwierdzono, iż najchętniej zgryzanymi gatunkami są: leszczyna pospolita (Rys.2), brzoza omszona, olsza czarna, brzoza brodawkowata (Rys.1). W przeciągu całego okresu zasiedlania terenu przez zwierzęta (zgryzienia 10-letnie i tegoroczne) zainteresowanie zwierząt najbardziej preferowanymi przez nie gatunkami nie zmieniło się. Leszczyna pospolita charakteryzująca się bardzo dużym udziałem ilościowym na badanych terenach (6591 szt.), przyjęła najwyższe procentowe wartości, wśród wszystkich inwentaryzowanych drzew i krzewów (Rys. 2).    ₅₅