DSCN8212 Kopia

Polska metoda inwentaryzacji bobrów

Na badanym terenie bobry zbudowały w listopadzie 2 magazyny żeru zimowego, po jednym przy każdym z żeremi. Na podstawie uzyskanych informacji można domniemywać, że cały 10 ha kompleks torfowiska stanowił terytorium jednej rodziny utrzymującej równolegle dwie główne kryjówki oddalone od siebie o ok. 300 m. Odległość między najbardziej oddalonymi punktami całego torfowiska wynosiła zaś ok. 700 m.

Na powierzchni badawczej „Królówek II”, w październiku 2000 roku, odłowiono dwa żeremia (nr 1 i 3 - Rys. 5.) znajdujące się na dwóch niewielkich (0,61 i 1,05 ha) torfowiskach śródpolnych. W trakcie odłowów bobry znaleziono tylko w jednym żeremiu (nr 1). Żeremie to zasiedlone było przez niekompletną rodzinę (dorosła samica, para osobników 2,5-letnich, jedna samica 1,5-roczna i 1 juwenilny). Od listopada do marca rodzina ta na dzienną kryjówkę wybierała praktycznie tylko jedno żeremie. Pierwszą istotną zmianą było przeniesienie się dorosłej samicy do drugiego, z typowanych na główną kryjówkę, na wstępie badań, żeremia. Znajdowało się ono w odległości 170 m.. W maju 3-letni samiec wyemigrował z terytorium rodzinnego. Trasę jego wędrówki śledzono do czerwca W tym czasie pokonał on w linii prostej 1070 m i lokalizowany był w 3 obcych dla niego żeremiach w tym 2 były użytkowane.

Podsumowując na 5 zbadanych areałach rodzinnych rozmieszczonych było jesienią 8 stanowisk (centrów aktywności). Długość poszczególnych areałów wynosiła od 300 m do przeszło 1,5 km. Długość zajmowanej przez poszczególne grupy rodzinne linii brzegowej, na rzekach i jeziorach, wynosiła od 1,1 km do przeszło 3 km. Areały zlokalizowane na torfowiskach miały powierzchnię ok. 2 ha i ok. 10 ha.

Wnioski

1.    Grupy rodzinne bobra europejskiego użytkują swoje terytorium nierównomiernie. Zdecydowana większość ich aktywności skupiona jest na 1/3 - 1/4 terytorium. Efektem tego jest powstawanie tzw. stanowisk, czyli skupisk śladów: nor, żeremi, tam, zalewów, żerowisk, magazynów żeru zimowego, ścieżek, itp.

2.    Grupa rodzinna w swoim areale może jednocześnie „utrzymywać" więcej niż jedno stanowisko a stanowiska te mogą być względem siebie znacznie oddalone. Największa odległość między użytkowanymi w jednym czasie stanowiskami odnotowana wśród obserwowanych w Wigierskim Parku Narodowym grup wynosiła ok.

3.    W przypadku znacznej liczebności grupy rodzinnej kilka stanowisk użytkowanych może być także w okresie zimowym, kiedy aktywność terytorialna jest ograniczona. W takiej sytuacji jedna grupa rodzinna może zbudować kilka magazynów żeru zimowego.

4.    Za definicję stanowiska można przyjąć zgrupowanie świeżych śladów bytowania bobrów (żerowiska, magazyny żerowe, stołówki, remontowane tamy) położonych w pobliżu kryjówki (użytkowana, remontowana nora lub żeremie) bądź zgrupowania kryjówek (kompleks użytkowanych nor lub kilku żeremi położonych względem siebie nie dalej niż 50 m). Stanowiska powinna dzielić odległość przynajmniej 100 m.

5.    Wydaje się, że dla potrzeb inwentaryzacji powinno się stosować współczynnik liczebności stanowiska w wysokości 4 osobniki/stanowisko. Niedopuszczalne powinno być liczenie samych zwierząt.

6.    Kardynalną zasadą inwentaryzacji powinno być przestrzeganie jesienno-zimowego terminu jej wykonywania gdyż tylko w tym okresie istnieje możliwość rzetelnego zlokalizowania poszczególnych, czynnych stanowisk.

7.    Wydaje się, że dla celów monitoringu całej polskiej populacji nie można stosować technik ankietowych ze względu na ich niską wiarygodność. Monitoring powinien być prowadzony w oparciu o powierzchnie próbne i wysoko wykwalifikowaną kadrę.

Literatura

Aulak W. 2000. Populacja bobrów (Castor fiber L., 1758) w Wigierskim Parku Narodowym. Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody, 19.2: 35-66

Bereszyński A., Homan E. 2007. Występowanie bobra europejskiego (Castor fiber Linnaeus, 1758) w Poznaniu. Nauka Przyr. Technol. 1, 2, #38.

Borowski Z., Borkowski J. 2003. Rozmieszczenie i występowanie bobra w Polsce oraz jego wpływ na ekosystemy leśne. Wszechnica Biebrzańska, Osowiec-Twierdza, 29-30 listopada 2003.

Czech A. 2007. Krajowy Plan Ochrony Gatunku. Bóbr europejski (Castor fiber). Kraków

Dehnel A. 1948. Wykaz stanowisk bobra Castor fiber vistulanus Matschie w dorzeczu górnego i środkowego Niemna oraz górnej Prypeci w latach 1937-1939. Fragmenta Faunistica Musei Zoologii Polonici, Tom V, nr 13: 200-224

Dzięciołowski R. 1996. Bóbr. Wydawnictwo SGGW, Warszawa Ejsmond J. 1926. Bobry w dzisiejszej Polsce. Łowiec Polski, nr 17: 344-346

25