DSCN4739

ciach słowa deesis nie używano w Bizancjum na eonesaaM przedstawień tych trzech postaci. W podrftmiktt tkoMpt¹ ficznym Dionizego z Fumy (pierwsza połowa XVIII wieku) nazwa deesis nie pojawia się w ogóle, pomimo ze autor dwu* krotnie opisuje przedstawienie określane tym terminem we współczesnej historii sztuki¹⁶. Fakty te nasunęły Walterowi przypuszczenie, że choć Ruś znała juz w pierwszych wiekach swego chrześcijaństwa określenie dresie (w zniekształcony pod wpływem ludowej etymologu formie dśtsus). do historii sztuki wprowadził je dopiero pod koniec wieku XIX A J Kir* picznikow, autor pionierskiego studium o przedstawieniach orędownictwa Maryi i Jana Chrzciciela w malarstwie i litera* turze¹⁷. Źródła staro ruskie dowodzą jednakże, te juz w XU i XIII stuleciu termin deisus wiązano na Rusi z ikonami Chry* stusa, Bogarodzicy i innych świętych, jak również z całym rzędem w ikonostasie (tzw. deisusnyj cna)¹⁶.

Jeszcze bardziej pogmatwane były dzieje ikonograficzno go użycia słowa deesis w Bizancjum. W inwentarzu ruskiego monasteru Św. Pantelejmona na górze Athos, sporządzonego w 1143 roku, wielokrotnie powtarza się termin deesis, w od* niesieniu jednak do przedstawień całkiem innych nu ds»* siaj, np. do ikon Matki Bożej¹⁹. Z kolei analiza k 11 kunsztu inskrypcji na ikonach ukazujących Chrystusa, Bogarodzicę

¹⁶    Ch. Walter, op. cit., s. 313.

¹⁷    A. J. Kirpiczmkow. Drutu* na Wbetoki* i Zapad** 1 jap* ttStsseSSSĘtm paraleli, „Żurnał Miniatiaratwa Naród nogo Piua w iamr Wija* ISSJl w M (nojabr’), a. 1-26.

¹⁸    Tak np. w Pateryku Pieczerskim czytamy o ptwąy męia t Kigpm który postawiwszy cerkiew zapragnął ozdobi ją wielkimi ikaiMMM r*f* mir* nazwano „deisusnymi*. Wiadomo też. aa przedstawiono Im wadi aawkl Chrystusa, Maryi i świętych, Zob. Pamiatmki liimwiury if-rmnag ZWL JBf wiek, pod red. L Dmitriewa i D. 8 Lichaczowa, Moskwa IW. a UMH -

O popularności Deesis na Rusi Suzdalsto* Wło d----—k*?jwXft—rt n M

czą wzmianki w Lalopieie /palijewekim. pnjlw wii praw tmaaitame I gp picznikowa. Zob. W.N. Łaiariaw, Dwa nowych pamiaintkm rwaaOgatOg żywopisi XJJ-XIU wieków (h wtóru tkomaehwoj, w Pwmkąjm wwdwum waja tywopis'. Moskwa 1970, a. 13S. A J Kirj»r«m*o« o» «* • |-J

¹⁸ Ch. Walter, op. cit., a. 311.