DSCN4818 (2)

94

TYadycja antyku chrześcijańskiego |

naszego Jezusa Chrystusa, Boga i Zbawcy, świętej Bogarodzicy ^:M nych czci aniołów oraz wszystkich świętych i świątobliwych a2f Im częściej bowiem wierni spoglądają na ich obrazowe przoóstswu nie, tym bardziej także się zachęcają do wspominania i uauloaa^ pierwowzorów, do oddawania im cza i pokłonu - chociaż nie ad** cji, która według wiary należy się wyłącznie Bożej Naturze. W t* sposób oddaje się hołd przez ofiarowanie kadzidła i zapałanie •«*. teł przed wizerunkami drogocennego i ożywiającego Krzyża, śtą. tych Ewangelii i innych świętych obrazów, jak to było w pobożny* zwyczaju u przodków. «Kult bowiem obrazu skierowany jest deia* ru», a kto składa hołd obrazowi, ten go składa Istocie, którą dnu przedstawia³⁹.

„Cześć oddawana obrazowi przechodzi na jego prototyp"-klasyczny argument obrońców ikon, przytoczony w powyższy^ fragmencie, został zaczerpnięty z antyariańskiego traktatu św. Bazylego De Spiritu Sancto (PG 32, 149) z końca IV we ku, w którym autor dowodził jedności obrazu Ojca i syn w Trójcy Świętej, powołując się na zdanie św. Pawła, iż „daj-stus jest obrazem Ojca” (np. 2 Kor 4, 4)⁴⁰. Posłużył się m1 także św. Jan Damasceński w De fide orthodoza, przyporną nająć jednocześnie, że Bóg stworzył człowieka na swój obm i podobieństwo (Rdz 1, 26)⁴¹. W trzech apologiach świętych wizerunków (De imaginibus) Jan z Damaszku skonstruował systematyczną teorię ikonozoficzną o zabarwieniu neoplatoó* skim⁴². W pierwszej mowie o obrazach wykorzystał również opinię św. Grzegorza z Nyssy⁴³, zgodnie z którą pierwotno piękno archetypu może zostać przekazane przez malarza w podobiźnie; Boski obraz w człowieku może zatem być przedstawiony w sztuce⁴⁴. Obok Jana Damasceńskiego najwybitniejszymi obrońcami kultu obrazów byli w tym okresie Tbo-

³⁹    Mansi, 1.13, 730; cyt. za: Breuiarium fidei, s. 523.

⁴⁰    G. B. Ladner, op. cit., s. 3; C. Mango, op. cit., s. 47.

⁴¹    C. Mango, op. dt., s. 160.

⁴²    A. Różycka-Bryzek, Bizantyńskie malarstwo ikonowe, s. 106.

⁴³    De opificio hominis, PG 44,137.

⁴⁴    G. B. Ladner, op. dt., a. 3. Tenże, Ad imaginem Dei Okras

w sztuce średniowiecznej, przeł. M. Tarnowska. „Znak 1992. nr 9. ■ 54-57

<3

>*>»■

vvy

ŚC'

d**

nok'*²'

Ma

Micba«

_unie«ra

prześlą

styczni

rządy <

twrierdl

w Koś

Oh potraf w prtf trzebi dziąi |