DSCN4816 (2)

92

Tradycja antyku chrześcijaAtkkmf <

Głównymi ośrodkami oporu przeciwko ----tnim_t

dekretom Konstantyna V były bizantyńskie monssteryo? też ucierpiały najbardziej w okresie największych gM|M wań czcicieli obrazów w latach sześćdziesiątych VIII HE oraz w roku 780, kiedy na patriarszym tronie zasiadł (atu tyczny ikonoklasta Paweł IV³⁵. W tym samym jednak roku zmarł cesarz Leon IV i rządy objęła w imieniu małoletniej syna cesarzowa Irena (780—802), zwolenniczka kultu świ||pń wizerunków. Ona to, przy pomocy mianowanego przez oebit następcy Pawła IV na tronie patriarszym, Tarazjuszs, Staofe. ła do Nicei sobór (na Wschodzie uznawany za VII powintk ny), który obradował od 24 września do 13 października 787 roku.

Orzeczenia II Soboru Nicejskiego, choć nie oznaczałypl nitywnego zwycięstwa ikonofilów, stały się fundamentem da późniejszego rozwoju kultu świętych obrazów, a pośrednio również idei wstawiennictwa świętych wyobrażanych na uffij nach. Miały zatem również decydujące znaczenie dla dalszych losów Deesis. Na wstępie obrad soborowych przypomnianej list skierowany niegdyś przez papieża Grzegorza II (715—731) il| Leona Izauryjczyka w sprawie kultu obrazów (De sacris itnai ginibus), wskazujący na związek czci oddawanej świętym na ikonach z wiarą w ich wstawiennictwo. Papież pisał m.in.:

Ac siquidem imago sit Domini, dicimus: Do minę Jesu Christa, fili Dci succurre et salva nos; sin autem sanctae ma tria eius, did* mus: Sancta Dei Genitrix, Domini mater, intercede apud fili u m tuum, verum Deum nostrum, ut salvas faciat animas nostras; sin vero martyns: Sancte Stephane, qui pro Christo sanguinem tuum fudislL qui ut protomartyr loąuendi confidentiam habes, intercede pro no* bis³⁶.

(Jeśli mamy przed sobą wizerunek Pana, mówimy: Panie Jem Chryste, Synu Boży, przyjdź z pomocą i zbaw nas; a jeżeli byłby to obraz świętej Matki Jego, mówimy: święta Bogarodzico, Matko p-««« wstaw się u Syna Twego, prawdziwego naszego Boga, aby zbawił naaa

³⁶ S. Runciman, op. cit., s. 76-77. ³⁸ Mansi, t. 12, 730.