DSCN4812 (2)

88

Tradycja antyku chruściłbym

rozwój dopiero w drugiej połowie wieku IX, a wj^ j* tecznym zwycięstwie czcicieli ikon. Pomimo szczupłości^! i trudności interpretacyjnych, jakie nastręcza meustabZ wana jeszcze ikonografia najstarszych przedstawień, tru(k byłoby bez zastrzeżeń przyjąć twierdzenie Waltera, jakość przed wiekiem IX idea wspólnego orędownictwa Bogaitnfau i Jana Chrzciciela nie zdołała uzyskać wyrazu ikonografia, nego, zaś grupa trimorfionu występująca w zabytkach powag, łych przed kryzysem ikonoklastycznym winna być odczyty wana wyłącznie jako scena adoracji Chrystusa i świadczeń o jego boskości²⁰.

2. IKONOKLAZMI JEGO PRZEZWYCIĘŻENIE

Korzenie największej w dziejach chrześcijaństwa kontrowersji ikonoklastycznej sięgają VI stulecia, w którym lawinowo zaczęła narastać ilość świętych obrazów, traktowanych już nie tylko, zgodnie z formułą Grzegorza Wielkiego, jako ^pismo dla ludzi prostych”, ale także coraz częściej jako swoiMł medium umożliwiające metafizyczny kontakt wiernych u świętymi wyobrażonymi na ikonach oraz jako quasi*magiczny nośnik boskich energii²¹. Od połowy VI wieku wzrasta roli

²⁰    Ch. Walter, op. cit., s. 332.

²¹    E. Kitzinger, The Cult of Images in the Age before Iconoclasm. „Dum* barton Oaks Papers (8) 1954. — Ustalenia Kitzingera w kwestii źródeł ikono-klazmu wprowadziła do polskiej literatury przedmiotu A. RóŻYcka-BryzeŁ Bizantyńskie malarstwo ikonowe, „Rocznik Muzeów Województwa Rzeszowskiego” 1 (1968), 8.178-194. Syntetyczne opracowania ikonoldazmu dają m.in. A. Grabar, Uiconoclasme byzantin: le dossier archeologiąue, Parts 1984 (źródła archeologiczne); L. Uspienski, La theologie de J 'icóne dans 1 Eg lut orthodo-xe, Paris 1982 (formowanie się teologii ikony w Bizancjum). Opracowania bardziej szczegółowe prezentują m.in. G. B. Lad ner. The Concepi of the Ima ge in the Greek Fathers and the Byzantins Iconoclaslic Coniroversv, Dum-barton Oaks Papers” 7 (1953); L. Ryden, The Role of the Icon in Byeamttms Piety, w: Religious Symbole and their Funcłions, Uppsala 1979, /comoHasm, ed. A. Bryer and J. Herrin, Birmingham 1977. Materiały źródłowe do dtwrfw ikonoklazmu podaje C. Mango, op. cit., a. 149-177.